Pozycja procesowa referendarza sądowego – de lege lata i de lege ferenda
[hidepost]
W postępowaniu karnym referendarz sądowy został upoważniony do wykonywania następujących czynności:
1) wydawanie postanowień o charakterze obligatoryjnym (art. 57 § 2, art. 60 § 4, art. 61 § 1 i 2, art. 68 KPK);
2) wydawanie postanowień i zarządzeń w kwestiach dotyczących udziału obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu karnym, niezastrzeżonych do wyłącznej kompetencji sądu (art. 78 § 2, art. 80a, 81, 84 § 2, art. 87a § 1, art. 378 § 1, art. 451 KPK);
3) wydawanie postanowień w przedmiocie kosztów procesu, które nie rozstrzygają ostatecznie, kto ma je ponosić (art. 623 i 626 § 2 KPK);
4) nadawanie klauzuli wykonalności (art. 107 § 1, 3 i 4, art. 293 § 3 KPK);
5) wydawanie zarządzeń dotyczących biegu sprawy, nieingerujących w jej końcowe rozstrzygnięcie (art. 120 § 1 i 2, art. 338 § 1, art. 422 § 3 KPK);
6) wykonywanie czynności i podejmowanie decyzji procesowych w sprawach z oskarżenia prywatnego (art. 489 § 1, art. 492 § 1, art. 494 § 2 i art. 622 KPK);
7) wykonywanie innych czynności, tj.: wydawanie poleceń policji i innym organom w zakresie postępowania karnego (art. 15 § 1 KPK); kierowanie spraw do postępowania mediacyjnego (art. 23a § 1 KPK); zarządzanie wydawania kserokopii i uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy (art. 156 § 2 i 3 KPK); wykonywanie czynności w ramach pomocy prawnej (art. 97 KPK); wydawanie zarządzeń w przedmiocie nadania biegu sprawom o odtworzenie akt (art. 162 i 163 § 1 KPK); podejmowanie decyzji w przedmiocie dowodów rzeczowych (art. 231 § 1, art. 232 § 1, art. 232a § 2, art. 235 KPK).
W postępowaniu cywilnym i sądowoadministracyjnym (a także w postępowaniu karnym i postępowaniu w sprawach o wykroczenia) referendarze sądowi wykonują „zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości”, przy czym są to „czynności należące do sądów” (art. 2 § 2 zd. 1 i art. 147 § 1 ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych21 oraz art. 29 PrUSP w zw. z art. 2 § 2 zd. 1 i art. 147 § 1 PrUSP). Normą kompetencyjną przyznającą referendarzowi sądowemu uprawnienia sądu w postępowaniu cywilnym jest art. 471 KPC wskazujący, że w „zakresie powierzonych mu czynności referendarz sądowy ma kompetencje sądu”, a także art. 23 ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece22, który określa, że „czynności sądu w zakresie prowadzenia ksiąg wieczystych mogą wykonywać referendarze sądowi”, natomiast w sądach administracyjnych treść art. 27 PrUSP określająca, iż czynności w postępowaniu mediacyjnym oraz inne czynności sędziowskie określone w ustawie wykonują referendarze sądowi. W postępowaniu karnym oraz postępowaniu w sprawach o wykroczenia brak jest analogicznej normy prawnej, a główny zakres kompetencji referendarza sądowego w postępowaniu karnym będzie wynikał z treści art. 93a KPK określający, że „w wypadkach określonych w ustawie referendarz sądowy może wydawać postanowienia lub zarządzenia. Polecenia, które zgodnie z ustawą wydaje sąd, może wydawać także referendarz sądowy”, natomiast w postępowaniu w sprawach o wykroczenia art. 32 § 3a KPW wskazujący, iż „postanowienia i zarządzenia, o których mowa w § 3, może wydawać także referendarz sądowy, gdy ustawa to przewiduje”, przy czym poprzez odesłanie uregulowane w art. 1 § 2 KPW w postępowaniu tym referendarz sądowy będzie mógł wydawać polecenia. Wydaje się, że norma kompetencyjna upoważniająca referendarza sądowego do wykonywania czynności sądu, powinna analogicznie jak ma to miejsce w sądowym postępowaniu administracyjnym, zostać ulokowana w przepisach PrUSP tworząc podstawę działania referendarzy sądowych w postępowaniu cywilnym, ale i w postępowaniu karnym oraz w postępowaniu w sprawach
o wykroczenia.
Ponieważ główne założenia legislacyjne poszerzenia uprawnień referendarza sądowego koncentrują się wokół postępowania cywilnego, w dalszej części artykułu przedstawiona zostanie jedynie pozycja procesowa referendarza sądowego w tym postępowaniu.
[/hidepost]