Prawna koncepcja „złego urodzenia” – rozwój koncepcji, terminologia i orzecznictwo zagraniczne
[hidepost=1]
Podsumowanie
Orzeczenia i koncepcje, wybrane na potrzeby niniejszej publikacji, stanowią jedynie część niezwykle bogatego dorobku judykatury i doktryny zagranicznej dotyczącego odpowiedzialności za szkody związane z ogólnie pojętym „złym urodzeniem”. Pozwalają jednak na zobrazowanie, z jak skomplikowaną i nad wymiar kontrowersyjną problematyką miały do tej pory do czynienia sądy państw obcych, a która, na razie na mniejszą skalę, staje się również przedmiotem zainteresowania judykatury i doktryny polskiej. Prezentacja najistotniejszych problemów pojawiających się przy rozpatrywaniu roszczeń z tytułu wrongful birth, wrongful conception i wrongful life, a także proponowanych rozwiązań stanowi, jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa SN dotyczącego przedmiotowej problematyki, wskazówkę również dla sądów polskich, które dopiero od 2003 r. mają do czynienia z tego typu sprawami. Potrzeba wypracowania polskiej koncepcji „złego urodzenia”, uwzględniającej wszelkie odmienności rodzimego systemu prawnego, ale także mającej na uwadze szczególne uwarunkowania natury etycznej i światopoglądowej, towarzyszące chociażby osiągnięciu tzw. „kompromisu aborcyjnego”, wydaje się oczywista. Część gotowych rozwiązań zaproponowanych przez sądy zagraniczne może być i – jak wykazuje dotychczasowa praktyka – jest stosowana w polskim porządku prawnym w stanie niezmienionym, m.in. przedstawione znaczenia pojęć wrongful birth, wrongful conception i wrongful life oraz dopuszczalność wnoszenia takich powództw w ogóle, a także problem istnienia szkody (jej zakresu już jednak niekoniecznie – jak zostało wykazane powyżej, kwestia ta nadal pozostaje otwarta) etc. Część jednak wymagać będzie wspomnianej wcześniej modyfikacji zgodnie z regulacjami prawa polskiego, w szczególności dotyczy to katalogu okoliczności faktycznych powoływanych jako najczęstsza przyczyna wystąpienia szkody.
SUMMARY
The problem of responsibility for a damage arising from the conception and birth of a child is not new in foreign law. It emerged already at the beginning of the 20th century in German and American judicature as three types of claims: wrongful conception, wrongful birth i wrongful life, in the Polish doctrine described with a collective term of „wrongful birth”. They include the claims of parents who either had not decided to expand their family though owing to doctor’s conduct conception occurred, or they had planned to have a baby though owing to doctor’s conduct they were deprived of the possibility to decide whether they wanted to raise a handicapped child, as well as the child itself who claims that with a view to the above circumstances it should not have been born. The objective scope of the above claims has undergone certain modifications over the years, similarly to the line of jurisdiction of the courts in the most controversial cases. They include: permissibility of asserting such claims in general; possibility of the occurrence of a damage in connection with the existence of a child, and therefore making a specific reasoning consisting in separating the person of the child (as the materialization of the supreme values) from the costs of its maintenance; determination of the scope of a damage, and finally determination of the elementary structural elements of each claim.
[/hidepost]