Prawna koncepcja „złego urodzenia” – rozwój koncepcji, terminologia i orzecznictwo zagraniczne
[hidepost=1]
Aleksandra Rogowska – autorka jest doktorantką w Zakładzie Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
1 Tak m.in. D. Tykwińska-Rutkowska,Powództwa wrongful birth i wrongful conception w świetle orzecznictwa sądowego,„Prawo i Medycyna” Nr 3/2005, s. 17–18; M. Kowalski, Odpowiedzialność odszkodowawcza lekarza z tytułu wrongful birth w prawie niemieckim, „Prawo i Medycyna” Nr 11/2002, s. 66.
2 A. Jacek, „Złe urodzenie” jako źródło odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu opieki zdrowotnej, Prok. i Pr. Nr 12/2008, s. 93.
3 M. Kowalski, op. cit., s. 66.
4 A. Cisek, Komentarz do art. 4461 KC [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, Warszawa 2006, s. 760–761; M. Safjan, Komentarz do art. 4461 KC [w:] Kodeks cywilny. T. I. Komentarz do artykułów 1–44911, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2008, s. 1300–1305; tenże, Prawo wobec ingerencji w naturę ludzkiej prokreacji,Warszawa 1990, s.445 i n.
5 Dz.U. Nr 17, poz. 78 ze zm.
6 Z. Pepłowska, Odpowiedzialność cywilna lekarza z tytułu wrongful life, wrongful birth i wrongful conception w prawie USA, „Prawo i Medycyna” Nr 1/2004, s. 110.
7 Biorąc pod uwagę rodzime regulacje dotyczące możliwości przerywania ciąży, a także dotychczasową praktykę w tym zakresie, tego typu sprawy najczęściej będą pojawiały się przed sądami polskimi.
8 D. Tykwińska-Rutkowska, op. cit., s. 20–21.
9 T. Justyński, Poczęcie i urodzenie się dziecka jako źródło odpowiedzialności cywilnej, Toruń 2003, s. 24.
10 Ibidem, s. 20–21.
11 RGZ 108, 87.
12 Tak m.in.: B.S. Markesinis, H. Unberath, The German Law of Torts: a comparative treatise, s. 182, także: T. Justyński, op. cit., s. 29–30.
13 Christensen przeciwko Thornby, 255 N.W. 620 (Minnesota, 1934), cyt. za: Melvin Aron Eisenberg, The nature of Common Law, 1988, s. 56–57.
14 Tak: M.T. Murtaugh, Wrongful Birth: The Courts’ Dilemma in Determining a Remedy for a Blessed Event, 27 Pace L. Rev. 241 (2007), s. 243.
15 Sciuraga przeciwko Powell, niepubl. Wymienia jena przykład: C.J.M.M. Stolker,Aansprakelijkheid Van de Akts in het Bijzonder voor mislukte sterilisaties, Kluwer–Deventer, 1988, s. 209; natomiast stan faktyczny przedstawia pokrótce T. Justyński, op. cit., s. 41–42.
16 Udale przeciwko Bloomsbury Area Health Authority, 1983 2 All E.R., s. 522, Queen’s Bench Division; Emeh przeciwko Kensington and Chelsea and Westminster Area Health Authority, 1985, QB 1012; McFarlane przeciwko Tayside Healthboard, 1999, 3 WLR 1301, na temat tej sprawy i podstaw rozstrzygnięcia: A. Maclean, McFarlane v. Tayside Healthboard: A Wrongful Conception in the House of Lords?, „Web Journal of Current Legal Issues”, Nr 3/2000; Mildie przeciwko Leigh, (1947), 75 ND 418 (28 NW2d 530, 173 ALR 738).
17 Orzeczenie Sciuraga przeciwko Powell, zob. przyp. 15.
18 Thake and Another przeciwko Maurice (1986) 2 W.L.R., s. 337, Court of Appeal.
19 Shaheen przeciwko Knight, 11 Pa.D & C. 2d 41 (Pensylwania 1957).
20 Custodio przeciwko Bauer, 251 Cal. App. 2d 303 (1967), 59 Cal. Rptr. 463.
21 Troppi przeciwko Scarf, 187 N.W. 2d 511 (Michigan 1971).
22 Jest to tzw. „benefit rule”: „Where the defendant’s tortious conduct has caused harm to the plaintiff or to his property and in so doing has conferred upon the plaintiff a special benefit to the interest which was harmed, the value of the benefit conferred is considered in mitigation of damages, where this is equitable” Restatement, Torts,§ 920, p. 616.
23Podobnie sądy polskie, m.in. w orzeczeniu SN z 21.11.2003 r., V CKN 16/03, OSNC Nr 6/2004, poz. 104.
24 LG Itzehoe, FarmRZ, 1969, 90; VersR 69, 265, za: B.S. Markesinis, H. Unberath, op. cit., s. 182. Warto w tym miejscu wspomnieć także o pierwszym w ogóle orzeczeniu dotyczącym problematyki odpowiedzialności farmaceuty z tytułu wydania niewłaściwego leku. Chodzi mianowicie o sprawę rozpatrywaną przez Sąd Najwyższy stanu Michigan w 1882 r. (Brown przeciwko Marshall, 1882, 47 Mich 576, 583). W sprawie tej zamiast leku wypisanego przez lekarza został wydany inny lek, który spowodował u pacjenta oparzenia. Sąd stwierdził, że zaniedbanie farmaceuty polegające na wydaniu niewłaściwego leku, jest podstawą jego odpowiedzialności przede wszystkim z uwagi na szczególny stosunek zaufania, łączący pacjenta z farmaceutą, wynikający z posiadanej przez niego wiedzy w dziedzinie farmaceutyki oraz autorytet, jakim się cieszy.
25 Z. Pepłowska, op. cit., s. 106.
26 Gleitman przeciwko Cosgrove, 227 A. 2d 689 (New Jersey 1967). Sprawa ta dotyczyła naruszenia przez lekarza obowiązku informacyjnego w stosunku do pacjentki, która, będąc w drugim miesiącu ciąży, zachorowała na różyczkę; na ten temat pokrótce także: K.N. Carey, Wrongful Life and Wrongful Birth: Legal Aspects of Failed Genetic Testing in Oocyte Donation, Penn Bioethics Journal 1/2005, dostępny na: http://www.bioethicsjournal.com/past/pbj1.1_carey.pdf.
27 519 S.W. 2d 846 (Texas 1975).
28 233 N.W. 2d 372, 83 A.L.R. 3d1 (Wisconsin 1975).
29 Harbeson przeciwko Parke Davis Inc., (746 F.2d 517) 1984.
30 T. Justyński, op. cit., s. 186.
31 Ibidem, s. 188.
32 Orzeczenie Wyższego Sądu Krajowego w Monachium z 27.2.1981 r., NJW 1981, s. 328, cyt. za: A. Derkowska, Legitymacja procesowa poszkodowanego na tle roszczeń z tytułu wrongful conception, wrongful bitrth i wrongful life – kilka uwag na tle doktryny i orzecznictwa, dostępne na: http://www.prawoimedycyna.pl/index.php?str=artykul&id=164&PHPSESSID=28110c71704ca4550a.
33 BGHZ 213/00, VI ZR 213/00.
34Warto jedynie przypomnieć, że dotyczyło powództw wnoszonych przez zdrowe dzieci, które urodziły się w stanie jakiegokolwiek pokrzywdzenia. Jako pierwszą sprawę dotyczącą tej problematyki wymienia się sprawę Zepeda przeciwko Zepeda, 190 N.E. 2d 849 (Illinois 1963), gdzie powód zażądał odszkodowania z powodu urodzenia się jako dziecko pozamałżeńskie, zob. M. Safjan, Odpowiedzialność za wadliwą diagnozę prenatalną w świetle orzecznictwa USA, PiP Nr 10/1985, s. 100–101; oraz J.S. Kashi,The Case of Unwanted Blessing: Wrongful Life, 31 U., „Miami Law Review” 1409 (1976–1977). Roszczenia te od początku jednak były konsekwentnie oddalane.
35 Park przeciwko Chessin, (1977), 60 A.D.2d 80.
36 Curlender przeciwko Bio-Science Laboratories (1980), 165. Call. Rptr. 474.
37 Cyt. za: K.J.Kearl, Turpin v. Sortini: Recognizing the Unsupportable Cause of Action for Wrongful Life, „California Law Rewiev”, Vol. 71, No. 4, The Supreme Court of California, 1981–82 (Jul., 1983), pp. 1278–1297.
38 Tak przykładowo: T. Justyński, op. cit., s. 237 i n.
39 Z. Pepłowska, op. cit., s. 110.
40 Congenital Disabilities (Civil Liability) Act z 22.07.1976, c. 28, dostępny na: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1976/28/contents
41 M. Nesterowicz, Prawo medyczne, Toruń 2010, s. 278–288.
[/hidepost]