Prawna sytuacja matek zastępczych

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

Regulacje prawne procedury macierzyństwa zastępczego w innych krajach

Procedura macierzyństwa zastępczego regulowana jest także w innych krajach świata, zarówno w tych bogatych, jak i biedniejszych. Macierzyństwo zastępcze jest legalne m.in. w niektórych stanach USA, Kanadzie, Anglii, Holandii, Grecji, na Ukrainie, w Białorusi, Rosji i Izraelu, a także w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej, np. Argentynie²⁶. W Stanach Zjednoczonych na etapie podpisywania umowy „o dziecko” obie strony transakcji mają zapewnioną pomoc prawną – są dokładnie informowane o swoich obowiązkach, uprawnieniach i prawach wynikających z umowy oraz o ryzyku prawnym i medycznym związanym z procedurą macierzyństwa zastępczego²⁷. Prawo tam obowiązujące przewiduje tzw. dość enigmatycznie określoną, rozsądną zapłatę, obejmującą koszty poniesione w okresie prenatalnym oraz związane z porodem i połogiem. Dość podobny system obowiązuje w Wielkiej Brytanii – mówi się tam zaś o tzw. rozsądnym odszkodowaniu, które to pokrywać ma wszelkie wydatki związane z ciążą²⁸. Władze dostrzegają jednak pewne niedociągnięcia ustawy – bardzo trudno jest przecież kontrolować i mieć nadzór nad kwestiami finansowymi mającymi miejsce pomiędzy kontrahentami. Ustawodawstwo obowiązujące w Wielkiej Brytanii zakazuje pobierania opłat za pośredniczenie pomiędzy surogatką a parą zamawiającą ciążę. Zabrania się również reklamowania procedury macierzyństwa zastępczego. Do krajów, w których macierzyństwo zastępcze zostało zalegalizowane, należy także Izrael. Aby umowa pomiędzy surogatką a parą bezdzietną została zaakceptowana przez rząd lub powołaną w tym celu komisję, surogatka oraz rodzice społeczni muszą mieć obywatelstwo izraelskie i muszą być wyznawcami judaizmu. Macierzyństwo zastępcze funkcjonuje także na Ukrainie, w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi czy Izraelem ceny za zamówienie ciąży są tam zdecydowanie niższe, ale cena nie obejmuje komplikacji medycznych związanych z ciążą i porodem²⁹. Ustawodawstwo ukraińskie jest jednak bardzo ciekawym przypadkiem, gdzie całościowo i wydawać by się mogło, sprawnie, działają agencje pośrednictwa i sama instytucja surogacji. Rosnąca popularność i powszechna dostępność mogłaby stanowić świadectwo, tego, iż w USA kwestia surogatek jest uregulowana kompleksowo, jednak wcale tak nie jest. Wątpliwości m.in. budzą transakcje, kiedy to osoby z zagranicy dokonują wynajęcia matki zastępczej – Amerykanki, kolejno dokonując niejako wywiezienia obywatela USA do swego kraju³⁰.

Podsumowanie

Decydujący jest stan macierzyństwa biologicznego. Jednak kwestia ta dostarcza nam aktualnie znacznych problemów natury dowodowej. Poza wątpliwością pozostaje fakt, że wymagana jest ingerencja polskiego ustawodawcy, aby nadążyć za zmieniającym się światem i wyznaczyć granice dla zachowań, które stały się innowacyjną drogą do posiadania potomstwa. Za wzór mogą posłużyć sprawnie działające ustawodawstwa innych państw, o zbliżonych porządkach prawnych i porównywalnym poziomie zapatrywań na problemy socjologiczno-społeczne. Okres prenatalny nie decyduje o związkach uczuciowych, a świadczą o tym miliony dzieci wychowujących się na całym świecie w szczęśliwych rodzinach socjologicznych. Nikt z nas bowiem nie ma prawa do dziecka za wszelką cenę. W naturę ludzką wpisane jest pragnienie posiadania dziecka, ale nie daje ono podstaw do konstruowania „prawa do dziecka”³¹ i nie usprawiedliwia czynów godzących w godność drugiego człowieka. Jednak wciąż pozostaje otwarte pytanie o to, czy jesteśmy gotowi uznać macierzyństwo zastępcze za formę leczenia bez­płodności.

Legal situation of surrogate mothers

This article deals with the issue of foster motherhood and the contemporary need for its penalization. Before analysing the current legal situation and proposed changes in the light of acquis communautaire, the article outlines the new phenomenon in present-day medicine. The analysis makes it possible to observe that the issue of asserting motherhood in today’s world may be seen as a legal, social and ethical problem. Morality as well as pathology of marital and family life have their roots in prohibited interpersonal relations, which constitute a challenge for Polish legislation. There are new aspects of life in which law has ceased to work, which determines the need to amend current legislation.

Key words: surrogacy, surrogates, marital status law, adoption, human trafficking
[/hidepost]