Prawo, jako targowisko opinii? Jednolitość orzecznictwa czy jego zróżnicowanie?
Przykłady kreowania treści przepisu prawa za pomocą sędziowskiej wykładni
[hidepost]
2. Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego
Stosownie do art. 185a § 1 KPK:
„W sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub określone w rozdziałach XXIII, XXV i XXVI Kodeksu karnego pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wówczas, gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, i tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub żąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego”.
Niezależnie od zmiany wprowadzonej ustawą z 13.6.2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego19, obowiązującej od 27.1.2014 r., a dotyczącej istotności zeznania, jako środka dowodowego, przedmiotem rozbieżnego orzecznictwa sądowego była kwestia dopuszczalności ponownego przesłuchania małoletniego świadka w sytuacji złożenia takowego wniosku przez oskarżonego, nieposiadającego obrońcy przy pierwszym przesłuchaniu tego świadka. Kontrowersja ta sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy przy rozpatrywaniu takowego wniosku znajduje zastosowanie przepis art. 170 KPK regulujący kwestie dopuszczalności przeprowadzenia dowodów w sprawie karnej i czy art. 185a KPK zawiera zamknięty katalog przesłanek oceny wniosku o ponowne przesłuchanie świadka. Sąd Najwyższy zajął w tej kwestii dwa diametralnie odmienne stanowiska:
1) dopuszczające bezwarunkową możliwość ponownego przesłuchania małoletniego świadka:
a) w postanowieniu (w składzie 7 sędziów) z 30.9.2010 r.20 wskazał, że „w art. 185a KPK ustawodawca jednoznacznie określił zarówno zasady ochrony świadka pokrzywdzonego przestępstwami wymienionymi w tym przepisie, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat – przed powtórną wiktymizacją, jak i jej granice, uwzględniając przy tym obowiązek dotarcia do prawdy oraz konieczność zapewnienia podstawowych uprawnień do realizowania obrony przez oskarżonego. Temu ostatniemu stworzono możliwość skutecznego domagania się ponownego przesłuchania pokrzywdzonego, o jakim mowa w powołanym przepisie – i to bez dodatkowych warunków – o ile nie miał obrońcy w czasie, gdy przeprowadzano pierwsze przesłuchanie takiego pokrzywdzonego”;
b) w postanowieniu z 15.3.2012 r.21 wskazał, że „zasada przyjęta w art. 185a § 1 KPK nie ma charakteru bezwzględnego. Dopuszczalne jest bowiem powtórzenie przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego w dwóch ściśle wskazanych wypadkach. Po pierwsze, jeżeli wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania pokrzywdzonego. Po drugie wtedy, gdy zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego. W tej ostatniej sytuacji nie ma znaczenia, jaki jest powód tego wniosku, ani też czy oskarżony w ogóle go podał. Wystarczający jest sam fakt zgłoszenia żądania przez oskarżonego lub jego obrońcę, by sąd był zobowiązany do ponownego przesłuchania pokrzywdzonego”;
2) nakazujące konieczność badania takiego wniosku, jak każdego innego wniosku na płaszczyźnie art. 170 KPK:
a) w postanowieniu z 7.5.2013 r.22Sąd Najwyższy podkreślił, że „w wypadkach określonych w art. 185a § 1 KPK podstawę nieuwzględnienia wniosku dowodowego o ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego stanowi art. 170 § 1 KPK, wskazujący przesłanki oddalenia wniosku dowodowego. Złożenie żądania ponownego przesłuchania małoletniego świadka pokrzywdzonego, o którym mowa w art. 185a KPK, nie oznacza konieczności ponownego przesłuchania pokrzywdzonego, albowiem to żądanie podlega ocenie – jak każdy wniosek dowodowy – z punktu widzenia dyrektyw wyrażonych w art. 170 KPK”.
3. Warunki wydania wyroku łącznego
Zgodnie z art. 85 i art. 86 § 1 KK:
„Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. Kara łączna grzywny określonej w art. 71 § 1 nie może przekraczać 270 stawek dziennych – jeżeli jest ona związana z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności oraz nie może przekraczać 135 stawek dziennych – jeżeli jest ona związana z zawieszeniem wykonania kary ograniczenia wolności”.
[/hidepost]