Rola Eurojust i Europejskiej Sieci Sądowej (EJN) we współpracy sądowej w sprawach karnych
[hidepost=1]
2) Współpraca sądowa z EJN w sprawach karnych
Podobnie jak w przypadku współpracy sądów z Eurojustem, tak i współpraca sądów z krajowymi punktami kontaktowymi EJN w sprawach karnych opiera się w szczególności na ich wzajemnej wymianie informacji.
Warto na wstępie odnotować novum, jakie wprowadza § 329l RegUrzSPR, a mianowicie możliwość samodzielnego zadecydowania przez sąd w konkretnej sprawie, od którego punktu kontaktowego EJN chce uzyskać informacje. Wartość dodana takiego rozwiązania dla praktyki działania sądów jest oczywista; de facto lista punktów kontaktowych dostępnych dla sądów została znacznie poszerzona (o punkty działające w prokuraturach), co może pozytywnie wpłynąć na sprawność toczących się postępowań, w których pomoc EJN jest jak najbardziej pożądana. Również tak prozaiczny aspekt jak zmniejszenie odległości terytorialnej od punktów kontaktowych (w przypadku ich położenia na obszarze tej samej prokuratury apelacyjnej) może przyczynić się do realnego ułatwienia sądom współpracy z EJN.
Godnym podkreślenia w kontekście wymiernych korzyści sądów ze współpracy z EJN jest fakt, że sieć ta nie obejmuje wyłącznie krajów UE. EJN współpracuje bowiem szeroko i aktywnie z państwami trzecimi, do których należą Szwajcaria, Norwegia i Lichtenstein (tzw. państwa stowarzyszone, które ustanowiły własne punkty kontaktowe EJN), a także z tzw. państwami kandydatami (poza Chorwacją, która formalnie wstąpi do UE z dniem 1.7. b.r.: Islandia, Macedonia, Turcja i Czarnogóra). EJN posiada również bliskie kontakty z Iberoamerykańską Siecią ds. Międzynarodowej Współpracy Prawnej (IberRed) czy Federacją Rosyjską. Tak szeroki zasięg możliwości operacyjnych EJN oznacza dla sądów możliwość pozyskiwania za pośrednictwem tej Sieci informacji, których źródła są usytuowane w państwach znacznie odległych nie tylko geograficznie, ale i odmiennych pod względem kultury i tradycji prawnej. Informacje takie, co do zasady, mają realizować cel EJN, a więc ułatwiać współpracę w sprawach karnych z właściwym organem państwa członkowskiego UE lub innego państwa, w którym ustanowiono punkt kontaktowy EJN. Katalog tych informacji wskazany w § 329k RegUrzSPR, jest więc szeroki i otwarty. Przepis ten wymienia przykładowo informacje: dotyczące prawa i praktyki danego państwa; mogące pomóc w ustaleniu w tym państwie organu właściwego do wykonania wniosku o pomoc prawną czy stanu realizacji tego wniosku.
Podobnie jak w przypadku współpracy z Eurojustem, tak i tutaj informacje mogą również ułatwiać współpracę sądową z danym państwem poprzez ustalenie w tym państwie organu właściwego do wykonania europejskiego nakazu aresztowania lub innego orzeczenia podlegającego wzajemnemu uznawaniu, czy pozyskaniu danych odnośnie stanu realizacji tego nakazu lub orzeczenia. Również analogicznie jak w sytuacji współpracy z Eurojustem, na sąd nałożony jest obowiązek udzielenia na wniosek krajowego punktu kontaktowego EJN informacji tożsamych do wymienionych w § 329m w zw. z § 329k RegUrzSPR.
Z praktycznego punktu widzenia godne poleceniajest korzystanie ze strony internetowej EJN26jako doskonałego źródła informacji dotyczącej szeroko rozumianej praktyki i prawa państw działających w ramach Sieci. Oprócz kompleksowej bazy aktów prawnych niezbędnych do rozpoznawania spraw z tzw. obrotu, czy informacji co do stanu implementacji i notyfikacji poszczególnych aktów prawa UE, etc., zawiera ona bardzo funkcjonalne informacje dotyczące m.in. poszczególnych narzędzi stosowanych we wzajemnej pomocy prawnej, czy przy wykonywaniu orzeczeń podlegających wzajemnemu uznawaniu. Strona ta umożliwia np. poprzez korzystanie z tzw. Atlasu uzyskanie informacji dotyczącej właściwości organu, do którego przekazywany jest wniosek o pomoc prawną (ustalana według listy państw). Możliwe jest również ustalanie istniejących w konkretnych państwach rozwiązań prawnych dotyczących np. przesłuchania oskarżonego przy użyciu telekonferencji, co może mieć znaczenie np. przy stosowaniu Konwencji z 29.5.2000 r. o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej27. Obecnie strona internetowa EJN jest dostępna w kilku językach UE, ale niestety nie jest tłumaczona na język polski. Z informacji krajowego korespondenta EJN zawartej na stronach internetowych Prokuratury Generalnej wynika jednak, że ma on świadomość potrzeby zapewnienia obsługi strony w języku polskim. Ponieważ strona internetowa EJN może być uznana za obecnie najbardziej kompleksowe źródło informacji dla praktyków zajmujących się obrotem zagranicznym, jest to kwestia nader oczywista i pilna.
SUMMARY
The aim of the article is to present the role of Eurojust and the European Judicial Network (EJN) in the area of judicial cooperation of the competent authorities of EU Member States in criminal cases. Special attention is paid to the impact of those institutions on improvement of the criminal proceedings conducted by the courts (after the completion of the pre-trial stage). The article provides all necessary information on the functioning of Eurojust and EJN, the legal basis for their operation, organisational structure, scope of competence and major responsibilities. The author puts special emphasis on the presentation of scope of authority of Polish courts which make use of the assistance of Eurojust or EJN in specific criminal trans-border cases. New competences of the courts, which regulate their cooperation with Eurojust and EJN, are based on the Regulation of the Minister for Justice of 14.12.2012 amending the Regulation Rules of procedure of general courts (Polish Journal of Laws, No 98, section 1070, as subsequently amended), The Regulation implemented the decisions on Eurojust and EJN to the national legislation. In the opinion of the author, the powers, the territorial scope, the network of contacts, and – in particular – the operational experience constitute the added value of Eurojust and EJN. Therefore , the EU Member States recognise and appreciate Eurojust’s and EJN’s efficiency and positive contribution to the facilitation of criminal proceedings involving any transnational elements.
[/hidepost]