Sejm dzieli, minister rządzi
W dniu 15.1.2015 r. Sejm uchwalił nowelizację1 ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych2, która po raz pierwszy od 2001 r. w sposób tak wyraźny dzieli sędziów: na sędziów sądów rejonowych i sędziów sądów wyższych. Sędziowie sądów rejonowych ponownie będą mieli mniejszościową reprezentację w zgromadzeniach okręgu, a ponadto zostają pozbawieni prawa do zwrotu kosztów dojazdu do siedziby sądu. Nie zrezygnowano z przepisu pozwalającego podsekretarzom stanu na zastępowanie ministra w wykonywaniu jego ustawowych uprawnień, a jedynie wyłączono z tego uprawnienia przenoszenie sędziów do innych sądów (nowy art. 9c). Szerzej o projektowanych zmianach pisaliśmy w poprzednim numerze Kwartalnika3. Do omówionych tam zmian doszła poprawka pozbawiająca sędziów sądów rejonowych kosztów dojazdu do siedziby sądu.
Poprawka w przedmiocie kosztów dojazdu została zgłoszona przez sprawozdawcę posła Roberta Kropiwnickiego, a szeroko była uzasadniana na komisjach przez podsekretarza stanu Wojciecha Hajduka. Można było odnieść wrażenie, że poseł Kropiwnicki nie do końca jasno przedstawia sens zgłoszonej poprawki, gdyż w jej uzasadnieniu powoływał się głównie na wprowadzane kryterium odległości 20 km4.
Jej treść brzmi następująco:
„Art. 95 § 3 otrzymuje brzmienie:
»§ 3. W razie uzyskania zgody, o której mowa w § 2, sędziemu, który awansował na wyższe stanowisko sędziowskie, przysługuje zwrot kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do siedziby sądu, siedziby wydziału zamiejscowego lub siedziby ośrodka zamiejscowego utworzonego poza siedzibą sądu, ustalonych na zasadach obowiązujących przy ustalaniu wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.«,
dodaje się § 4 w brzmieniu:
»§ 4. Zwrot kosztów, o których mowa w § 3, jednak nie przysługuje, jeżeli odległość od miejsca zamieszkania do siedziby sądu, siedziby wydziału zamiejscowego lub siedziby ośrodka zamiejscowego jest niższa niż 20 km lub jeżeli zmiana miejsca służbowego nastąpiła w wyniku orzeczenia kary dyscyplinarnej, o której mowa w art. 109 § 1 pkt 4, oraz orzeczenia sądu dyscyplinarnego o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe ze względu na powagę stanowiska«”.
Poprawka ta nie była przedmiotem konsultacji społecznych, została przez podsekretarza stanu uzasadniona potrzebą zapewnienia odpowiedniej stawki za kilometr dla sędziów sądów wyższych, gdyż środki na koszty dojazdu zostały w budżecie na 2015 r. znacznie ograniczone. Jej sens sprowadza się do wyłączenia w ogóle prawa do uzyskania zwrotu kosztów dojazdu przez sędziów sądów rejonowych oraz pozostawienia go sędziom, którzy awansowali, a zarazem zamieszkują 20 km lub dalej od siedziby sądu.
Podsekretarz stanu, pomimo przytaczanych przez sędziego Waldemara Żurka z KRS argumentów, że sędziowie sądów rejonowych, zgłaszając się na stanowiska w odległych sądach zakładali, iż będzie im się należał zwrot kosztów, stwierdził, że jest to przywilej, który ustawodawca może odebrać. Podsekretarz stanu argumentował również, że pozostawienie tego uprawnienia sędziom sądów wyższych ma na celu dbałość o odpowiedni dobór kadr w tych sądach. Przeciwko nierównemu traktowaniu sędziów różnych szczebli sądów protestowali posłowie Andrzej Dera i Ryszard Kalisz, jednak nie przekonali większości sejmowej5. Sejm uchwalił ustawę w kształcie zaproponowanym przez podkomisję6. Również na posiedzeniu komisji senackich nie udało się przedstawicielom KRS, „Iustitii” i „Themis” przekonać senatorów do zmiany niekorzystnych przepisów. I w tym wypadku podsekretarz stanu Wojciech Hajduk bronił większości przepisów uchwalonej ustawy7. W połączeniu ze zmianą zakładającą ograniczenie udziału sędziów sądów rejonowych w zgromadzeniach okręgu oraz wprowadzającą do katalogu kar dyscyplinarnych kary finansowe, można stwierdzić, że ustawodawca podzielił sędziów na dwie grupy. Przeciwko wszystkim tym zmianom wyrażono protest w uchwałach zgromadzeń: Sądów Apelacyjnych w Białymstoku i Warszawie, Sądów Okręgowych w Gdańsku, Lublinie, Płocku, Szczecinie i dla Warszawy-Pragi w Warszawie oraz Sądów Rejonowych w Biłgoraju, Ostrowcu Świętokrzyskim, Puławach, Tarnowskich Górach i Zamościu.
(BP)
1 Ustawa z 15.1.2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, druk senacki 808.
2 T. jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 427 ze zm.; dalej jako: PrUSP.
3 Więcej władzy dla ministra, Nr 3/2014, s. 158–159.
4 Zapis wideo tego fragmentu obrad: http://bitly.pl/poprawka lub https://www.youtube.com/watch?v=SHpCoZARVN0.
5 Szczegółowy zapis wideo obrad podkomisji: http://bitly.pl/usp1 lub https://www.youtube.com/watch?v=PdQOeAUK66o#t=16.
6 Zapis wideo 3. czytania ustawy: http://bitly.pl/trzecie lub https://www.youtube.com/watch?v=U1KFNUWQXt8&feature=autoshare.
7 Wystąpienie podsekretarza stanu na komisji senackiej: http://bitly.pl/senat lub https://www.youtube.com/watch?v=joPCN1OKN8U.