Skuteczność zawarcia ugody podczas posiedzenia utrwalanego za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk – glosa

Skuteczne zawarcie ugody podczas posiedzenia, którego przebieg jest utrwalany za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk jest możliwe tylko wtedy, gdy zaniecha się utrwalania jego przebiegu w taki sposób i protokół z posiedzenia zostanie sporządzony w tradycyjnej formie, jako protokół pisemny.

Postanowienie SA w Gdańsku z 23.11.2012 r.,
V ACz 808/12, POSA w Gdańsku Nr 1/2013, poz. 7

Wprowadzenie

Powyższe postanowienie dotyczy problematyki sposobu protokołowania ugody sądowej w sytuacji, gdy przebieg rozprawy utrwalany jest za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk albo obraz i dźwięk. Wątpliwości w związku z tym zagadnieniem powstały w wyniku nowych regulacji wprowadzonych do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 29.4.2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego¹ oraz ustawą z 29.8.2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych². Rozważania na temat omawianego postanowienia będą obejmowały uwagi na temat formy ugody sądowej, przybliżenia sposobu funkcjonowania elektronicznego protokołu, a także spostrzeżenia odnośnie możliwych sposobów protokołowania ugody w przypadku utrwalenia przebiegu posiedzenia sądu za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk.

[hidepost]

Stan faktyczny i rozstrzygnięcia sądów

Niniejsza kwestia wyłoniła się w wyniku złożenia zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego umarzającego postępowanie w sprawie, ze względu na zawarcie przez strony ugody odnośnie przedmiotu poddanego pod osąd. Przedmiotem ugody było zobowiązanie się pozwanych do solidarnej zapłaty na rzecz powódki kwoty 180 000 zł tytułem zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość w S. Na rozprawie z 26.7.2012 r. strony zawarły ugodę, która w ocenie sądu nie naruszała interesów stron, jest zgodna z obowiązującym porządkiem prawnym, nie narusza zasad współżycia społecznego ani nie miała na celu obejście prawa. Można więc założyć, że w ocenie Sądu Okręgowego została ona zawarta ze skutkiem prawnym, skoro nie została uznana za niedopuszczalną (art. 223 § 2 w zw. z art. 203 § 4 KPC). W jej następstwie postępowanie zostało umorzone, gdyż wydanie wyroku stało się zbędne (art. 355 § 1 KPC). W przedmiotowej sprawie kwestią sporną okazała się jednak nie materialnoprawna płaszczyzna ugody, a procesowe warunki jej dopuszczalności.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku zważył, że zażalenie wniesione do powyższego postanowienia Sądu Okręgowego okazało się zasadne i doprowadziło do uchylenia zaskarżonego postanowienia, choć z przyczyn przez pozwanego niewskazanych. W uzasadnieniu do powyższego postanowienia Sąd Apelacyjny w Gdańsku stwierdza, że wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania dokonuje się m.in. wówczas, gdy wydanie wyroku stało się zbędne (art. 355 § 1 KPC) – tj. w sytuacji, gdy strony zawarły ugodę odnośnie przedmiotu poddanego pod osąd i została ona uznana za dopuszczalną w świetle normy z art. 203 § 4 w zw. z art. 223 § 2 KPC. Dalej Sąd Apelacyjny w Gdańsku wskazał, że osnowa takiej ugody powinna być wciągnięta do protokołu rozprawy i stwierdzona podpisami stron, a gdy przebieg posiedzenia utrwalono za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk, to pisemny protokół sporządza się w formie skróconej (art. 157 § 1 KPC). Protokół taki powinien zawierać m.in. czynności stron wpływające na rozstrzygnięcie sporu, w tym ugodę (art. 158 § 1 KPC), a podpisuje go przewodniczący i protokolant (art. 158 § 3 KPC).

Przebieg posiedzenia SO z 26.7.2012 r. utrwalono w całości za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk. Z posiedzenia tego sporządzono pisemny protokół, o którym mowa w art. 157 § 1 i art. 158 § 1 KPC. Sąd Okręgowy uznał, że doszło do zawarcia ugody, która czyniła wydanie wyroku zbędnym, ale ugody takiej nie wciągnięto do protokołu pisemnego, a dokładniej – osnowa ugody z podpisami stron stanowiła kolejną po protokole kartę akt. Protokół pisemny zawierał adnotację, że doszło do zawarcia ugody, której osnowę umieszczono w odrębnym załączniku. Taka forma ugody określona została także w dźwiękowym zapisie rozprawy. Według SA w Gdańsku nie stanowi ona części protokołu, bowiem nie jest opatrzona podpisami przewodniczącego i protokolanta, nie zostanie jej również nadana klauzula wykonalności, gdyż umieszcza się ją na odpisie protokołu posiedzenia zawierającego treść ugody (zgodnie z obowiązującym w momencie orzekania § 184 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23.2.2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych³).

Dalej SA w Gdańsku argumentuje, że załącznika do protokołu o takim charakterze sporządzić nie można. Co więcej, zdaniem SA w Gdańsku, w związku z uzgodnieniem przez strony warunków ugody podczas posiedzenia, którego przebieg jest utrwalany za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk, wciągnięcie osnowy takiej ugody do protokołu było wykluczone. Rozwiązanie tej sytuacji, według SA w Gdańsku, dostarcza art. 157 § 1¹ KPC, który mówi, że jeżeli ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk nie jest możliwe, protokół jest sporządzany wyłącznie pisemnie (tzw. protokół „tradycyjny”).
[/hidepost]