Skuteczność zawarcia ugody podczas posiedzenia utrwalanego za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk – glosa
[hidepost]
Słuszność rozwiązania odnośnie umieszczenia osnowy ugody z podpisami stron w kolejnej po protokole karcie akt (tj. w załączniku do protokołu) potwierdzają inne głosy przedstawicieli doktryny. Stosownie do tych poglądów „jeżeli została zawarta ugoda, jej treść – także gdy sąd uzna ugodę za niedopuszczalną – zapisuje się w protokole lub zamieszcza w nim stwierdzenie zawarcia ugody o treści zapisanej w załączniku do protokołu. Jeżeli ugoda została wciągnięta do protokołu, strony podpisują protokół, a jeżeli ugoda stanowi załącznik do protokołu, strony podpisują załącznik”27. Stwierdzenie, że możliwe jest zamieszczenie treści ugody w załączniku do protokołu wysunął też T. Ereciński28. Nawiązując do uzasadnienia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego z 6.8.2014 r.29 należy dodać, że ta regulacja (art. 223 § 1 KPC) znajdzie zastosowanie nie tylko wtedy, gdy przebieg posiedzenia jest utrwalany przy zastosowaniu tzw. protokołu elektronicznego, ale także wtedy, gdy jest sporządzany tradycyjny protokół pisemny. Z uwagi na powyższe, argumentacja SA w Gdańsku jakoby „zamieszczenie osnowy ugody w załączniku nie stanowi o jej zawarciu przed sądem”, wydaje się bezzasadna.
Ocena stanowiska SA w Gdańsku
W przekonaniu SA w Gdańsku „uzgodnienie warunków ugody podczas posiedzenia, którego przebieg jest utrwalany za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk nie napotyka na żadne przeszkody”. Zdaniem Sądu przyjąć należy natomiast, że już wciągnięcie osnowy takiej ugody do protokołu rozprawy było wykluczone. Doszło więc do sytuacji opisanej w art. 157 § 11 KPC – ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk nie było możliwe i protokół powinien być dalej sporządzany wyłącznie pisemnie jako protokół tradycyjny”. Podsumowując argumentację SA w Gdańsku, z uwagi na niewciągnięcie osnowy ugody do protokołu rozprawy z 26.7.2012 r. nie doszło do jej zawarcia, a zatem nie było podstaw do umorzenia postępowania. Aby przeanalizować ten punkt widzenia, należy skonfrontować obowiązujący w momencie orzekania stan prawny dotyczący funkcjonowania protokołu elektronicznego z regulacjami sprzed jego wdrożenia.
Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego nowej techniki zapisu przebiegu posiedzeń i rozpraw sądowych nastąpiło na mocy ZmKPC10. Na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 10.8.2011 r. w sprawie zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego30, uszczegółowiono uregulowanie kwestii związanych z protokołem elektronicznym31. Pojęcie to nie w pełni oddaje ideę ustawodawcy, który przyjął, że nastąpi zmiana postaci protokołu, a nie tylko wprowadzenie dodatkowej formy rejestracji przebiegu postępowania sądowego. W świetle obowiązujących przepisów nie ma znaczenia sposób zapisu – pisemny, audialny czy audiowizualny – gdyż w każdym przypadku będzie to protokół32, a jego funkcja, polegająca na wiernym odtworzeniu przebiegu postępowania, zostaje spełniona. W konsekwencji protokół bez względu na sposób jego utrwalenia, jako szczególny składnik akt sądowych, stanowi dokument urzędowy – co więcej, sporządzony wyłącznie pisemnie (protokół tradycyjny), czy elektronicznie, traktowany jest równorzędnie pod względem skutków prawnych33.
Artykuł 1 pkt 2 lit. a) ZmKPC10 zmienił brzmienie art. 157 § 1 KPC poprzez wskazanie, że „z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierunkiem przewodniczącego (…)” – nie spisuje, a sporządza protokół. Ponadto art. 157 § 1 KPC został wzbogacony o:
a) regulacje dotyczące elektronicznej formy sporządzania protokołu: „Protokół sporządza się, utrwalając przebieg posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk oraz pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 1”;
b) doprecyzowujące informacje niezbędne w razie problemów technicznych ze sporządzeniem protokołu elektronicznego – zgodnie z art. 157 § 11 „Jeżeli ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk nie jest możliwe, protokół jest sporządzany wyłącznie pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 2”.
ZmKPC10 zasadniczo zmieniono także redakcję art. 158 KPC. Nawiązując do uzasadnienia projektu tej ustawy34, nowelizacja przewiduje współistnienie tradycyjnego protokołu sporządzanego przez protokolanta pod kierunkiem przewodniczącego składu sędziowskiego (tzw. protokołu skróconego) oraz protokołu elektronicznego, wprowadzając jednocześnie jako zasadę ten ostatni35. Protokół skrócony będzie mógł zatem obejmować taką samą treść, jak tradycyjny protokół pisemny, co ułatwi i przyspieszy zapoznanie się z przebiegiem posiedzenia36.
Wzbogacony o regulację dotyczącą elektronicznej formy sporządzania protokołu art. 157 § 1 KPC wyraźnie zakłada, że treść jednocześnie sporządzanego protokołu pisemnego obejmuje wymogi wskazane w art. 158 § 1 KPC. Wśród tych wymogów znajdziemy m.in. ugodę jako czynność stron wpływającą na rozstrzygnięcie sądu. Mając na uwadze założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw37, przedłożone przez Ministra Sprawiedliwości, w związku z wprowadzeniem możliwości sporządzenia z przebiegu posiedzenia jawnego tzw. e-protokołu, nie dokonano żadnych zmian w sferze utrwalenia treści zawieranej przez strony ugody. Nadal jest ona jednym z elementów utrwalanych za pomocą protokołu pisemnego, podobnie jak inne czynności stron mające wpływ na rozstrzygnięcie sądu wymienione w art. 158 § 1 KPC38. W dalszej części założeń, podkreśla się planowane w omawianej płaszczyźnie szerokie zmiany (które faktycznie nastąpiły na mocy ZmKPC14), dzięki którym dopuszczalne będzie sporządzenie ugody sądowej w dokumencie stanowiącym załącznik do protokołu – „w przypadku przyjęcia takiej zmiany, częstokroć nie zaistnieje konieczność wciągnięcia osnowy ugody wprost do protokołu pisemnego”39. ZmKPC14 dołączono do art. 158 § 1 KPC zdanie mówiące o możliwości zamieszczenia czynności wymagających podpisu strony w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu. Z wprowadzonej zmiany jednoznacznie wynika, że istnieje możliwość sporządzenia ugody sądowej również w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu (tj. w załączniku do protokołu) wraz z podpisami stron, podczas gdy do tej pory osnowę ugody obligatoryjnie wciągano do protokołu.
[/hidepost]