Skuteczność zawarcia ugody podczas posiedzenia utrwalanego za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk – glosa
[hidepost]
Wracając do rozumowania SA w Gdańsku, nie sposób zgodzić się z zapatrywaniem jakoby w omawianym przypadku w budynku Sądu Okręgowego doszło do technicznej niemożliwości utrwalenia przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk (art. 157 § 1 1 KPC). Przepis ten może mieć zastosowanie tylko w przypadku, gdy dany sąd nie jest wyposażony w odpowiednią aparaturę40. Pochodzące z uzasadnienia stwierdzenie SA w Gdańsku o tym, że „uzgodnienie warunków ugody podczas posiedzenia, którego przebieg jest utrwalany za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk, nie napotkało na żadne przeszkody”, daje podstawy by sądzić, iż sąd I instancji, a więc Sąd Okręgowy, w którego murach miała miejsce rozprawa, był wyposażony w niezbędne do nagrywania rozpraw urządzenia. Przy tej okazji należałoby nadmienić, że projekt „Wdrożenie protokołu elektronicznego w sprawach cywilnych i wykroczeniowych” zaplanowany został na dwa etapy. W ramach pierwszego etapu, którego zakończenie zaplanowano na 2015 r. wyposażone w system rejestracji posiedzeń jawnych zostaną wszystkie sądy apelacyjne (11 sądów), wszystkie sądy okręgowe (45 sądów), a także sądy rejonowe pięciu apelacji: białostockiej, krakowskiej, łódzkiej, warszawskiej, wrocławskiej (183 sądy) – łącznie 2223 sal rozpraw41. Za A. Zalesińską42 warto zaznaczyć, że uchybienie w zakresie odstąpienia od sporządzania protokołu elektronicznego w przypadku braku przesłanek ku temu może stanowić skuteczny zarzut apelacji, w zależności jednak od okoliczności sprawy.
Biorąc pod uwagę aktualny stan faktyczny, przeanalizowany powyżej, nie ma wątpliwości, że postępowanie Sądu Okręgowego w przedmiocie zaprotokołowania ugody zasługuje na aprobatę. Załączenie osnowy ugody wraz z podpisami stron do protokołu pisemnego z rozprawy, a także adnotacja w tym protokole o fakcie zawarcia ugody, zgodnie z dźwiękowym zapisem rozprawy – była niejako wyprzedzeniem ZmKPC14 w tym aspekcie. Z uwagi na aktualny stan prawny nie ma wątpliwości, że ugoda ta, zaprotokołowana w powyższej formie, była skuteczna. Jednak na gruncie stanu prawnego w momencie rozpoznawania sprawy Sąd Okręgowy nie mógł powołać się na przepisy umożliwiające zamieszczenie osnowy stwierdzonej podpisami stron w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu. Z uwagi na te okoliczności wydaje się, że podczas orzekania w przedmiotowej sprawie można było posłużyć się wyjątkowo wnioskowaniem przez analogię, gdzie wykorzystywane są regulacje z zakresu prawa procesowego cywilnego, które utraciły moc obowiązującą na jakiś czas przed podjęciem rozstrzygnięcia43. Skoro na gruncie stanu prawnego sprzed 1.7.2010 r. protokół tzw. „tradycyjny” powinien był zawierać „czynności stron wpływające na rozstrzygnięcie sądu”, m.in. ugodę, to nie ma przeszkód, aby rozumując przez analogię, zamieszczać te czynności stron w protokole skróconym, po wejściu w życie regulacji o protokole elektronicznym. Treść protokołu pisemnego, zgodnie z art. 158 § 1 KPC, zasadniczo nie uległa zmianie poza drobną korektą, tj. zmianą sformułowania, że „protokół powinien zawierać”44 na bardziej kategoryczne „protokół zawiera”45. Wydaje się więc, że zamieszczenie osnowy ugody nie tyle w załączniku stanowiącym część protokołu, ale w samym protokole skróconym, zgodnie z argumentacją SA w Gdańsku, również było dopuszczalne w omawianym przypadku.
Protokół skrócony ma postać papierową i jest wszywany do akt. Obok zapisu najważniejszych informacji dotyczących sprawy i czynności podejmowanych przez uczestników postępowania, pełni także rolę swoistego „spisu treści” protokołu w formie nagrania46. Zgodnie ze stanowiskiem D. Szostka47, „do tej pory istniała wątpliwość czy można w protokole skróconym zawrzeć podpisy stron pod zawartą przed sądem ugodą. Technicznie jest to utrudnione z uwagi na to, że protokół skrócony jest połączony z nagraniem, a protokolant, aby wydrukować protokół skrócony opatruje go podpisem elektronicznym”. Procedura ta gwarantuje identyfikację osoby protokolanta oraz rozpoznawalność jakiejkolwiek późniejszej zmiany protokołu (zapis dźwięku albo obrazu i dźwięku nie podlega sprostowaniu – art. 158 § 3, art. 160 § 2 KPC)48. Z uwagi jednak na to, że protokół skrócony jest sporządzany pod kierownictwem przewodniczącego składu sędziowskiego, może on zadecydować o wciągnięciu do niego osnowy ugody i po wydrukowaniu przedstawić go do podpisu stronom. Taki stan rzeczy ma miejsce zgodnie z obecną redakcją art. 158 § 11 KPC, która dopuszcza, aby tzw. skrócony protokół pisemny (sporządzany w razie utrwalania przebiegu rozprawy za pomocą zapisu elektronicznego) mógł mieć taką samą treść jak tradycyjny protokół pisemny. Przewodniczący składu sędziowskiego będzie ostatecznie decydował o tym, co znajdzie się w protokole pisemnym sporządzanym jednocześnie z e-protokołem, ponieważ § 11 stanowi, że tzw. skrócony protokół może (zatem nie musi) zawierać określoną w tym przepisie treść49. Stworzenie możliwości równoległego sporządzenia pełnego protokołu pisemnego to rozwiązanie elastyczne, pozwalające na dostosowanie sposobu utrwalania przebiegu rozprawy do konkretnych potrzeb związanych z wymogami danej sprawy sądowej50. W doktrynie podnosi się, że instytucja protokołu elektronicznego przyczyniła się do usprawnienia i przyspieszenia przebiegu postępowania. „Niewątpliwie stanowi on istotny element realizacji prawa do szybkiego i sprawiedliwego procesu. Rejestracja przebiegu postępowania zapewnia utrwalenie własnych sformułowań uczestników postępowania, niewystylizowanych przez inną osobę, a także poszczególnych czynności, tak jak one w rzeczywistości wyglądały”51.
[/hidepost]