Tryb rozpatrywania skarg i wniosków
[hidepost=1]
Przyjmowanie przez prezesa sądu stron w sprawach skarg i wniosków
Na tle omawianych przepisów sporną kwestią jest przyjmowanie przez prezesa sądu stron w sprawach skarg i wniosków. Jak wynika z mającego poprzednio zastosowanie art. 253 § 1 KPA, organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społecznych obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach. Kierownicy organów wymienionych w art. 253 § 1 KPA lub wyznaczeni przez nich zastępcy obowiązani są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków co najmniej raz w tygodniu (art. 253 § 2 KPA). Dni i godziny przyjęć powinny być dostosowane do potrzeb ludności, przy czym przynajmniej raz w tygodniu przyjęcia powinny się odbywać w ustalonym dniu po godzinach pracy (art. 253 § 3 KPA). Informacja o dniach i godzinach przyjęć powinna być wywieszona na widocznym miejscu w siedzibie danej jednostki organizacyjnej oraz w podporządkowanych jej jednostkach organizacyjnych (art. 253 § 4 KPA). Prezes Rady Ministrów lub właściwy minister oraz naczelny organ organizacji społecznej mogą ustalać sposób, dni i godziny przyjmowania obywateli w sprawach skarg i wniosków przez podporządkowane im organy i jednostki organizacyjne (art. 253 § 5 KPA). Jako przykład aktu wydanego na podstawie art. 253 § 5 KPA można wskazać zarządzenie Nr 21 Ministra Finansów z 6.8.2009 r. w sprawie trybu postępowania ze skargami i wnioskami w Ministerstwie Finansów12.
Po zmianie przepisów w PrUSP brak przepisu odpowiadającego art. 253 KPA. Prowadzić to może do wniosku, że prezesi sądów nie zostali zwolnieni z obowiązku przyjmowania stron, w szczególności w sprawie skarg i wniosków. Zasadniczy zakres czynności prezesa sądu w zakresie administracji sądowej określa § 32 ust. 1 RegUrzSPR13. Zakres ten obejmuje w szczególności zapewnienie właściwej organizacji pracy sądu, analizę obciążenia sędziów i referendarzy sądowych w poszczególnych pionach i wydziałach, zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania sądu, zapewnienie sprawnego przekazania akt spraw sądowych, pism sądowych oraz innych dokumentów do innego sądu w przypadku zmiany obszaru właściwości, informowanie sędziów, referendarzy sądowych, urzędników i innych pracowników sądowych o ustalonych przez kolegium sądu zasadach podziału czynności oraz przydziału spraw poszczególnym sędziom i referendarzom sądowym, dbałość o sprawne wykonywanie obowiązków przez sędziów, referendarzy sądowych, urzędników i innych pracowników sądowych oraz kulturę pracy, prowadzenie wykazów służbowych sędziów i referendarzy sądowych oraz dokonywanie okresowych ocen kwalifikacyjnych pracowników sądowych, dbałość o przestrzeganie właściwej jakości i terminowości sporządzania sprawozdań i innych dokumentów statystycznych, organizację szkoleń pracowników sądowych, ławników i kuratorów, ustalenie sposobu korzystania z list ławników przez poszczególne wydziały sądu, zapewniającego możliwie równomierny ich udział w rozprawach, a także prowadzenie ewidencji udziału w nich ławników, podejmowanie decyzji w sprawach bieżących, związanych ze sprawnym funkcjonowaniem sądu. Punkt 11 omawianego przepisu stanowi, że czynności prezesa sądu w zakresie administracji sądowej obejmują także rozpatrywanie skarg i wniosków dotyczących pracy sądu oraz przyjmowanie interesantów. Z kolei § 45 ust. 1 RegUrzSPR precyzuje, że prezes sądu ustala godziny urzędowania sądu i godziny przyjęć interesantów. Przywołane przepisy nie wyłączają zatem możliwości przyjmowania interesantów także w sprawie skarg i wniosków, bądź też składania przez interesantów skarg i wniosków w trakcie spotkania z prezesem sądu. Przeciwna wykładnia prowadzić musiałby do ograniczenia konstytucyjnego prawa strony (interesanta) do składania wniosków i skarg poprzez ograniczenie formy składania tych wniosków i skarg, co ma szczególnie istotne znaczenie w przypadku osób starszych czy też mniej samodzielnych. Wśród interesantów wciąż pokutuje przekonanie, że złożenie skargi bądź wniosku samemu prezesowi jest nie tyle bardziej nobilitujące, co stanowi gwarancję rozpoznania petycji przez właściwą i kompetentną osobę (organ sądu).
Trudno zgodzić się z powyższą argumentacją. Aktualnie tryb rozpatrywania skarg i wniosków regulują przepisy PrUSP, a procedura przyjmowania skarg i wniosków została dokładnie określona w § 2 SkSPR14. Wskazanie osób uprawnionych do przyjmowania skarg i wniosków następuje w formie zarządzenia prezesa sądu15. W konsekwencji uznać należy, że aktualność zachowuje pogląd (stosowany odpowiednio do PrUSP) zgodnie z którym „(…) zarówno do petycji, jak i szerokiego zbioru obejmującego ponadto skargi i wniosku stosuje się przepisy KPA. Przyjmuje się w związku z tym, że petycja powinna przyjąć pisemną formę, podobnie jak skarga i wniosek, zgodnie z KPA. Dopuszcza się jednak możliwość ustnego zgłaszania różnego rodzaju uwag o charakterze skarg i wniosków, które utrwalane są w dokumentach przez urzędników przyjmujących zgłoszenie”16. Zasadą zatem powinno być przyjmowanie skarg i wniosków w formie pisemnej lub za pośrednictwem poczty elektronicznej, względnie w formie ustnej do protokołu przez urzędników sądowych17. Tym samym wyłączona została możliwość składania skarg i wniosków bezpośrednio prezesowi sądu w trakcie jego dyżurów18, pomimo że zachował on kompetencję do rozpatrywania różnego rodzaju pism dotyczących działalności podległego mu sądu19.
[/hidepost]