Twój język Cię zdradza – czy „anonimowy cyberstalker” to oksymoron?
[hidepost]
B. Hołyst podkreśla interdyscyplinarny charakter ekspertyz lingwistycznych. Poza tym właściwa interpretacja zjawisk językowych wymaga od eksperta znajomości języka i gramatyki. Osoba dokonująca analizy językowej dla potrzeb kryminalistycznych powinna posiadać gruntowną wiedzę o języku (zagadnienia morfologiczne, fleksyjne, słowotwórcze i składniowe), posiadać umiejętność dokonywania analizy stylistycznej tekstu w celu identyfikacji nadawcy poprzez charakterystyczne cechy idiolektalne. W kwestii stosowania metod statystycznych w ekspertyzie lingwistycznej, w tym wyciągania wniosków na podstawie używania przez sprawcę określonych przymiotników, np. rządzących dopełniaczem, autor podkreśla, że w języku niemieckim na 120 przyimków prawie jedna trzecia rządzi dopełniaczem. Przy tym niektóre rządzą zarówno innym przypadkiem, jak i dopełniaczem, a zatem ponad połowa przyimków rządzi tym ostatnim55. Istotnym komponentem ekspertyzy jest miejsce wyrażeń synsemantycznych w tekstach. Wyrażenia synsemantyczne to elementy językowe, które same przez się nie mają pełnego znaczenia (morfemy fleksyjne i słowotwórcze, przyimki, spójniki, partykuły), a uzyskują je w połączeniu z elementami autonomicznymi56. Występowanie tych samych wyrażeń synsemantycznych w tym samym otoczeniu kontekstowym w materiale dowodowym i porównawczym może być cenną wskazówką dla językoznawcy.
Wyrażanie emocji przez nadawcę
Emocja (łac. emovere „poruszać”) to:
podniecenie, wzruszenie, wzburzenie towarzyszące silnemu przeżyciu, np. gniewowi, strachowi, radości;
(psych.) stan psychiczny towarzyszący powstawaniu i zaspokajaniu podstawowych potrzeb biologicznych, którego zewnętrznymi objawami są zblednięcie albo zaczerwienienie skóry, przyspieszenie akcji serca itp.57
Definicja encyklopedyczna mówi, że emocje są odzwierciedleniem stosunku osobnika do przedmiotów i zjawisk otaczającego świata aktywizujących jego potrzeby oraz zjawisk zachodzących w nim samym, a powstają w wyniku zaburzenia równowagi tego stosunku. To „specyficzny proces regulacji psychicznych uruchamiany przez bodźce mające znaczenie dla jednostki; wyraża się zmianą poziomu ogólnej mobilizacji organizmu (pobudzenie emocjonalne), ma znak (dodatni – odczucie przyjemności, ujemny – odczucie przykrości), określoną treść i formę ekspresji; emocje wywierają wpływ na inne procesy regulacji psychicznych (spostrzeganie, myślenie, pamięć), kierunek i sprawność działania”58.
Definicja psychologiczna dotyczy emocji doznawanych przez człowieka, ale nie wskazuje emocji wyrażanych. Zaznaczyć należy, że wyrażenie emocji nie musi być wcale tożsame z ich doznawaniem, a okazywać emocje można na wiele sposobów, przy czym interesuje nas wyrażanie emocji poprzez znaki werbalne. Emocje mogą być wyrażane eksplicytnie poprzez ich nazywanie, implicytnie poprzez elementy stylu, np. użycie słownictwa nacechowanego lub pragmatycznie, tj. poprzez figury retoryczne i implikatury. W wypowiedziach językowych można mówić o trojakim udziale emocji: o opisywaniu (komunikowaniu) emocji w odniesieniu do nadawcy lub innych osób, o zamierzonym wyrażaniu emocji przez nadawcę, ale implicytnie (ocena wyrażana przez nadawcę tkwi w strukturze głębokiej) oraz o niezamierzonym wyrażaniu uczuć przez nadawcę59. Komunikując emocje, stosuje się ich nazwy (wściekły, niezadowolony, wzburzony), skonwencjonalizowane zwroty opisujące emocje (już zacieram ręce z zadowolenia na myśl o…) lub metafory (zalewa mnie fala gniewu). Przy implicytnym wyrażaniu uczuć stosuje się wyrażenia ekspresywne, poprzez środki składniowe, odpowiednie formułowanie wypowiedzeń. W badanych tekstach występują zatem bezpośrednie wykładniki emotywne oraz emotywność implikowana. Emocje komunikowane są bezpośrednio przez nazwy emocji i ich objawy, nazwy cech i stanów, a także są implikowane poprzez środki leksykalne, morfologiczne i składniowe. Przy istnieniu materiału dowodowego i porównawczego, im więcej wyodrębnić można cech osobniczych służących wyrażaniu emocji, tym większe prawdopodobieństwo wyznaczenia nadawcy tekstu.
Przyjrzyjmy się kilku przykładom komunikatów nacechowanych emocjonalnie. Emocjonalne nacechowanie komunikatu60 wyrażać się może również poprzez stosowanie środków interpunkcyjnych. W poniższych przykładach emocje wyrażane są poprzez wykrzykniki (zwielokrotnione) poprzez ujawnienie tendencji do emotywnej redundancji, objęciu tekstu ramą wykrzyknikową, co nadaje wypowiedzi charakter agresywny. Zwielokrotniony pytajnik również służy wyrażaniu funkcji emotywnej. Do tego użycie wielkich liter w różnych kombinacjach, przedłużanie głosek, zarówno samogłosek, jak i spółgłosek, wytłuszczenia, rozstrzelony druk:
„!!!!!! krutką pamięc masz !!!!!!!!!!!!!!!!!!!”
fiuuuuu!!!!! wpadasz z flachą???????
olales ich ty f r a j e r z e dupku!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
KURWO DZIWKO GDZIE SIĘ UKRYWASZ I TAK SIĘ KIEDYŚ TRAFISZ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!”61.
[/hidepost]