Twój język Cię zdradza – czy „anonimowy cyberstalker” to oksymoron?
[hidepost]
Ustalenie powiązań w zakresie struktury tekstu i treści (np. wymiar leksykalny, syntaktyczny, stylistyka tekstu etc.) w powiązaniu tekstu z parametrami czasu i kontekstem (rodzaj sprawy) może być wartościowym narzędziem śledczym, ma znaczenie zarówno identyfikacyjne, jak i poznawcze.
Emocje można także wyrażać poprzez użycie operatorów emocji. Operatory emocji są jednostkami niesamodzielnymi o podwójnej funkcji. Z jednej strony, modyfikują znaczenie samodzielnych jednostek i grup samodzielnych jednostek, z drugiej, określają ich hierarchię w przekazywanym ciągu informacji62. Z punktu widzenia formalnego operatorów emocji jest bardzo wiele, wyrażane są np. graficznie poprzez interpunkcję, emotikony, goldfish ling63, morfologiczno-słowotwórczo, gramatycznie, syntaktycznie. Użycie operatorów emocji może być charakterystyczne dla nadawcy, np. użycie charakterystycznych akronimów (ZTCW – „Z tego Co Wiem”), użycie emotikonów. Eksplicytnie emocje mogą być wyrażone predykatywnie: „MY ciągle się boimy że to na nas spadnie; Zazdroszczę innym; Nienawidzę siebie że dałem się na to nabrać”, w funkcji orzecznika: „Jesteśmy po prostu oburzeni; Czujemy się upokorzeni; To jest przerażające”.
Użycie operatorów ekspresywnych jako wykładników stanu emocjonalnego jest przejawieniem skłonności do hipertrofii faktów oraz uogólnień, np. użycie operatorów generalizujących: absolutnie, nigdy („Żadnego pobłażania, żadnej litości, NIGDY!!!”). Użycie wyrazów nacechowanych pozostaje na pograniczu emotywności eksplicytnej i implicytnej, gdyż nie komunikują one stanów emocjonalnych, ale wskazują na przejawianie tych stanów. Stan emocjonalny wyrażany może być poprzez użycie derywatów słowotwórczych nacechowanych („Oni wszyscy to prostaki”), użycie frazeologizmów („To wszystko niewarte splunięcia”). Implicytne wyrażanie emocji przejawiają się np. poprzez użycie znaków interpunkcyjnych (wykrzykników, znaków zapytania, zaburzeń składniowych, powtórzeń), użycie pytań, hiperbolizację negatywnych emocji. Pojęcie emocji wiąże się z ekspresywną funkcją języka czy wyrażaniem za pomocą wypowiedzi językowych pewnych cech nadawcy64.
Przytoczony zostanie przykład opisany przez R.H. Drommel65. Dnia 16.7.1989 r. po godz. 23.00 dwóch zamaskowanych mężczyzn wtargnęło do domu milionera Paula Heise i uprawadziło go. Sprawcy żądali okupu w wysokości 2 milionów franków, w przeciwnym razie grozili, że ofiara zostanie zamordowana. W liście było wiele błędów gramatycznych. List był co prawda podpisany „Dein Vater”, z jego treści natomiast nie wynikało, że autorem tekstu była ofiara. Językoznawca ustalił na podstawie błędów, że list pisała osoba, dla której język niemiecki nie był językiem rodzimym. Można było co prawda przypuszczać, że nadawca celowo wskazywał błędy w tekście. Jednak analiza dalszych partii tekstu wykazała, że takie błędy musiałby popełnić ktoś, kto zna język serbski (chorwacki, bośniacki), a ofiara nie znała tych języków.
Podsumowanie
W konkluzji wskazać należy czynniki wpływające na skuteczność ekspertyz lingwistów dla potrzeb kryminalistyki. Jest nim niewątpliwie jak największa ilość materiału dowodowego i porównawczego oraz jego dobry stan. Na ten czynnik nakłada się gruntowna wiedza lingwistyczna eksperta. Analiza lingwistyczna nie powinna się ograniczać tylko do warstwy leksykalnej i ortografii, ale i elementów składniowych oraz ujawniać jak najwięcej cech idiolektostylowych nadawcy, w tym także kwestię użycia dialektyzmów. Konieczności powstania lingwistycznosądowych zbiorów komputerowych zawierających dokumentację dotyczącą ekspertyz lingwistycznych nie trzeba podkreślać66. Językoznawcy wykonujący ekspertyzy powinni stosować jednoznaczną terminologię67, aby była zrozumiała dla przedstawicieli innych dyscyplin. Dlatego tak ważne staje się opracowanie programów szkoleniowych dla lingwistów w zakresie lingwistyki kryminalistycznej68. Przy tym stosowanie lingwistyki kwantytatywnej powinno odbywać się z dużą ostrożnością.
SUMMARY
Your language betrays you – is the term „anonymous cyberstalker” an oxymoron
The aim of this article is to discuss one of the aspects of forensic linguistics, which is to determine the author of questioned messages, especially as regards cyberstalking. The author signals a problem of the possibility of determining the degree of probability of attributing the authorship (execution) of a text to a given person basing on the written contents (extortion, threats, theft of intellectual property), the possibility of analysing an anonymous letter as a forensic trace evidence, determining the intention of a message sender by a semantic and pragmatic interpretation of linguistic meaning of the text.
[/hidepost]