Uposażenie rodzinne przyznawane członkom rodziny zmarłego sędziego

dr Dariusz Michta

[hidepost]

Autonomiczny i wyczerpujący charakter regulacji dotyczącej uposażenia rodzinnego

Nawiązując do powyższego, należy uwypuklić autonomiczny i wyczerpujący charakter regulacji dotyczącej uposażenia rodzinnego. PrUSP, poza odesłaniem do EmRentyFUSU w zakresie warunków wymaganych do uzyskania renty rodzinnej oraz w zakresie wysokości i zasad, na jakich przysługuje do uposażenia rodzinnego dodatek dla sierot zupełnych, w art. 102 samodzielnie określa istotne elementy uposażenia rodzinnego, tj. wysokość uposażenia rodzinnego w relacji do uposażenia sędziego (pomimo istnienia osobnej, podobnej regulacji w art. 73 ust. 1 EmRentyFUSU w odniesieniu do wysokości renty rodzinnej w relacji do świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu), podstawę wymiaru (uposażenie rodzinne, w przeciwieństwie do renty rodzinnej, w żaden sposób nie jest powiązane ze składkami na ubezpieczenie społeczne), sposób podwyższania uposażenia rodzinnego (art. 100 § 3 poprzez art. 102 § 3 PrUSP), przysługujące świadczenie w przypadku zbiegu uposażenia rodzinnego z emeryturą lub rentą. W odróżnieniu od renty rodzinnej, w stosunku do której stosuje się waloryzację, polegającą na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji (art. 88 ust. 1 i 2 EmRentyFUSU), uposażenie rodzinne podwyższa się stosownie do zmian wysokości wynagrodzeń zasadniczych sędziów czynnych zawodowo (art. 100 § 3 poprzez art. 102 § 3 PrUSP). W razie zbiegu prawa do uposażenia rodzinnego
z prawem do emerytury lub renty, na wniosek uprawnionego, przysługuje albo uposażenie rodzinne, albo emerytura lub renta (art. 102 § 4 PrUSP). Artykuł 103 PrUSP
z kolei przewiduje dla Ministra Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, delegację do wydania osobnego aktu wykonawczego –
– rozporządzenia określającego m.in. szczegółowe zasady i tryb ustalania i wypłacania uposażeń oraz uposażeń rodzinnych sędziom w stanie spoczynku i członkom ich rodzin. Do chwili obecnej obowiązuje jednak wydane na podstawie art. 71² ustawy z 20.6.1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych⁸ rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 16.10.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu ustalania i wypłacania uposażeń oraz uposażeń rodzinnych sędziom i prokuratorom w stanie spoczynku oraz członkom ich rodzin⁹.

Należy zauważyć, że PrUSP85 przewidywało delegację do wydania rozporządzenia dla Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej. Obecnie obowiązujące PrUSP przewiduje już delegację dla Ministra Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy. W międzyczasie (z dniem 1.4.1999 r.) weszła w życie ustawa z 4.9.1997 r. o działach administracji rządowej¹⁰, która w art. 5 odróżnia dział praca
(pkt 16) od działu zabezpieczenie społeczne (pkt 26). Ustawodawca, przyznając kompetencję do współtworzenia rozporządzenia ministrowi właściwemu do spraw pracy, uwypuklił odrębność uposażenia rodzinnego jako świadczenia pochodnego od świadczenia ze stosunku pracy w stosunku do renty rodzinnej będącej świadczeniem pochodnym od świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Przedmiotowe rozporządzenie m.in. określa, że właściwą jednostką organizacyjną, do której należy złożyć wniosek o wypłatę uposażenia rodzinnego, jest jednostka organizacyjna, w której sędzia otrzymywał ostatnio wynagrodzenie lub uposażenie, bądź jednostka organizacyjna, która przejęła zlikwidowany sąd, wypłacający to wynagrodzenie lub uposażenie. UposSędzProkR w § 5 zd. 2 wskazuje ponadto, że „do wniosku należy załączyć odpowiednie dokumenty uzasadniające prawo tej osoby do renty rodzinnej”. Treść tego paragrafu różni się nieco od treści art. 102 § 1 PrUSP, a także od treści obowiązującego w chwili wydania rozporządzenia
art. 78²§ 1 PrUSP85¹¹, które zawierają zwrot „spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej”, jednak mieści się w zakresie przedmiotowym delegacji ustawowej. Dokumenty uzasadniające prawo do renty rodzinnej to dokumenty pozwalające ustalić przesłanki podmiotowe i przedmiotowe otrzymywania renty rodzinnej określone w art. 67–71 EmRentyFUSU (m.in. skrócony odpis aktu małżeństwa, skrócony odpis aktu urodzenia, zaświadczenie ze szkoły bądź uczelni dotyczące statusu ucznia lub studenta, orzeczenie o niezdolności do pracy). Brak jest natomiast w treści rozporządzenia zobowiązania wnioskodawcy do przedłożenia zaświadczenia dotyczącego otrzymywanego wynagrodzenia lub oświadczenia na tę okoliczność. Należy także zauważyć, że stosownie do § 7 ust. 1 UposSędzProkR, uposażenie rodzinne wypłaca się osobie uprawnionej w formie pieniężnej, raz w miesiącu w terminie wypłat wynagrodzenia, natomiast świadczenia przewidziane
w EmRentyFUSU wypłaca się zasadniczo w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności świadczeń (art. 130 EmRentyFUSU).

[/hidepost]