Ustne uzasadnienie wyroku w postępowaniu cywilnym
[hidepost]
Należy podzielić zapatrywanie Pełnomocnika Ministra Sprawiedliwości – Koordynatora Krajowego ds. wdrożeń systemów teleinformatycznych w sądach powszechnych, że za jedynie prawidłową praktykę trzeba uznać – w przypadku złożenia wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem – praktykę doręczania osobie wnioskującej jednocześnie: zapisu ustnego uzasadnienia utrwalonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk za pomocą informatycznego nośnika danych (np. płyty CD); jego transkrypcję/przekład i odpis wyroku. Pozwoli to uniknąć zarzutów dotyczących ewentualnej niezgodności transkrypcji z ustnym uzasadnieniem orzeczenia. Zgodnie z treścią art. 4 ust. 3 ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych33, nie pobiera się opłaty od wniosku o sporządzenie uzasadnienia oraz doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem, zgłoszonego w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji. W przypadku zatem złożenia przez stronę wniosku o doręczenie wygłoszonego uzasadnienia, zapis dźwięku albo obrazu i dźwięku będący ustnym uzasadnieniem doręcza się stronie bez pobierania opłaty kancelaryjnej. Gdyby protokół elektroniczny obejmował posiedzenie sądowe, podczas którego np. przeprowadzane jest postępowanie dowodowe, a następnie posiedzenie jest zamykane i następuje wygłoszenie uzasadnienia wyroku, strona – po zgłoszeniu wniosku o doręczenie wygłoszonego uzasadnienia orzeczenia – powinna otrzymać jedynie ten fragment nagrania, który zawiera ustne uzasadnienie orzeczenia. Jeśli natomiast w omawianej sytuacji strona złoży wniosek o wydanie zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu całego posiedzenia sądowego (a nie tylko z ustnego uzasadnienia), otrzyma go po uiszczeniu stosownej opłaty kancelaryjnej. Ewentualny wniosek strony postępowania o sporządzenie transkrypcji wygłoszonego uzasadnienia w sprawie cywilnej powinien być potraktowany jako wniosek strony o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem.
Podstawą do sporządzenia środka zaskarżenia jest ustne uzasadnienie orzeczenia, a nie jego transkrypcja. Strona postępowania powinna mieć możliwość porównania treści wygłoszonej (czyli ustnego uzasadnienia) z jego transkrypcją. Podobnie powinny postępować sądy sprawujące nadzór judykacyjny nad sądem, który wygłosił uzasadnienie. Podstawą kontroli instancyjnej lub kasacyjnej również powinien być zapis dźwiękowy lub audiowizualny, a nie jego transkrypcja. Zgodnie z § 111 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.12.2015 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych34 w przypadku utrwalenia przebiegu posiedzenia jawnego lub rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk sąd odwoławczy oraz Sąd Najwyższy uzyskują dostęp do zapisu za pomocą systemu teleinformatycznego, o którym mowa w § 106 ust. 1 RegUrzSPR lub na informatycznym nośniku danych. A zatem sądy te mają pełną możliwość techniczną zapoznania się z plikami bez konieczności posługiwania się tylko i wyłącznie transkrypcją ustnego uzasadnienia. W żadnej mierze nie należy utożsamiać wadliwości transkrypcji z wadliwością wygłoszonego uzasadnienia. Jeżeli wypowiedź sędziego jest czytelna, w miarę spójna i logiczna, pozwalająca na zrozumienie przyjętej argumentacji, to nie może zostać zdyskwalifikowana np. zbyt ciasną interlinią transkrypcji, wadliwą interpunkcją transkrypcji, brakiem akapitów, świateł lub innych zabiegów graficznych segmentacji tekstu transkrypcji.
Transkrypcja wygłoszonego uzasadnienia jest dokonywana za pomocą takich samych narzędzi, przy zastosowaniu takich samych reguł i przez te same zespoły transkrybentów, co transkrypcja protokołu elektronicznego. Kwestie te regulują m.in. przepisy § 93 RegUrzSPR oraz § 27a i 27b SekrSądZ. Szczególnie ważne są kwestie związane z postępowaniem w przypadku wystąpienia problemów technicznych z dokonanym nagraniem wygłoszonego uzasadnienia.
W przypadku, kiedy nagranie ustnego uzasadnienia orzeczenia nie jest słyszalne lub jest słabo słyszalne, należy zastosować procedurę opisaną w § 12 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 2.3.2015 r. w sprawie zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia jawnego w postępowaniu cywilnym35. Polega ona m.in. na korekcie dźwięku, wyeliminowaniu zaszumienia z nagrania dźwięku albo obrazu i dźwięku. Jeśli opisana powyżej procedura korekty nagrania nie przyniesie oczekiwanych rezultatów i nagranie ustnego uzasadnienia nadal będzie niesłyszalne, rozważyć należy konieczność przeprowadzenia postępowania analogicznego jak przy odtworzeniu zaginionych lub zniszczonych akt – w stosunku do ustnego uzasadnienia (art. 716 i n. KPC), gdyż uzasadnienie zostało już sporządzone i nie jest możliwe sporządzenie drugiego, nowego uzasadnienia.
Transkrypcja sporządzona niezgodnie ze standardami, zawierająca np. błędy ortograficzne, zniekształcenia imion i nazwisk, luki tekstowe, ewidentne błędy interpunkcyjne, ewidentne „przesłyszenia” itp. nie powinna być zatwierdzana przez osobę kierującą czynnościami związanymi z transkrypcją (OKZT), tylko zwrócona przez OKZT do zespołu transkrybentów w celu jej poprawienia. W przypadku otrzymania przez sąd takiej transkrypcji, należy ją zwrócić do OKZT.
Czynności związane z transkrypcją są wykonywane przez pracowników sądów lub innych jednostek podległych Ministrowi Sprawiedliwości oraz przez osoby kierujące ich pracami. Wydaje się, że nie ma zatem przeszkód, aby drobne uchybienia w treści transkrypcji zostały zniwelowane przez pracowników sekretariatów sądowych czy asystentów sędziów bez odsyłania do transkrybentów. Wydaje się, że celowe jest, aby kierownik sekretariatu wydziału współpracował również z osobą do kontaktu z OKZT, a nie tylko z OKZT. Ważne jest wypracowanie pewnych standardów sporządzania przekładu. Warto zwrócić uwagę, że zespół transkrybentów przesyła przekład w formie elektronicznej, a zatem decyzja co do takich elementów jak rodzaj czcionki, jej rozmiar, czy wysokość interlinii są wynikiem pracy sekretarza sądowego, a nie transkrybenta.
[/hidepost]