Uwagi na temat odmowy powołania na urząd sędziego przez Prezydenta RP
[hidepost]
Uwagi końcowe
Głęboko chcę wierzyć, że zarówno Prezydent, jak i inne organy władzy wykonawczej, ustawodawczej czy sądowniczej w wykonywaniu swych konstytucyjnych zadań oraz kompetencji kierują się zasadą współdziałania władz, wyrażoną w ustawie zasadniczej, tym bardziej, jeżeli chodzi o dobro wymiaru sprawiedliwości. W mojej ocenie, skoro Prezydent powołuje, to a contrario mógł także odmówić powołania, choć powinno to nastąpić niezmiernie rzadko i raczej należałoby wyzbyć się tego typu działań, skoro w organie wnioskującym o powołanie konkretnej osoby na urząd sędziego (KRS) ma swojego przedstawiciela. Przepis nic nie mówi o uzasadnieniu swojego stanowiska, ale poza ustawą istnieje jeszcze dobry obyczaj. Chodzi bowiem o to, aby uniknąć podejrzeń, że decyzja Pana Prezydenta dezawuuje zarówno kandydatów, jak i rekomendujący ich organ Konstytucyjny, jakim jest Krajowa Rada Sądownictwa, bo procedura powołania na urząd sędziego musi być przejrzysta, a sędziowie także zasługują na ochronę przed arbitralnymi działaniami państwa. Nie poprawia wizerunku i zaufania obywateli do władzy wykonawczej i sądowniczej także kwestia dochodzenia swoich praw przez część osób przed sądami administracyjnymi. Wprawdzie NSA postanowieniami z 7.12.2017 r. (I OSK 857/17 i I OSK 858/17) oddalił skargi kasacyjne od postanowień WSA w Warszawie w sprawach dotyczących postanowień Prezydenta RP o odmowie powołania do pełnienia urzędu na stanowisko sędziego, co nie zmienia faktu, iż nie służy to dobru wymiaru sprawiedliwości59.
Jak widać, istota sporu prawnego jest zasadnicza i za każdą interpretacją danego poglądu można przywołać różne argumenty przemawiające za możliwością odmowy Prezydenta powołania sędziego na urząd bądź też związania Prezydenta wnioskiem Rady. Nie budzi zatem wątpliwości, że skoro już tak się dzieje, to takie przypadki powinny być nie tylko incydentalne, ale przede wszystkim wyjaśnione i niebudzące wątpliwości. Oburzenie m.in. środowiska prawniczego wywołało nie to, że Prezydent nie powołał konkretnych osób ad personam, ale że swojej decyzji nie uzasadnił i nie wyjaśnił, dlaczego, z jakich powodów odmówił. Część z osób wskazanych do nominacji jest w dalszym ciągu sędziami tylko niższego szczebla, w stosunku do którego się ubiegali o awans. Brak uzasadnienia nie wyjaśnia, czy wniosek vel dokumentacja do nominacji była źle przygotowana, czy może proceduralnie popełniono błąd (Prezydent nie zdecydował się na zwrot dokumentacji do organu właściwego, nie poinformował także o przyczynie odmowy powołania na urząd sędziego), czy może konkretne osoby nie zasługują na powołanie, nie powinny być sędziami. A to już budzi obawy i uderza w niezależność sądów i niezawisłość sędziowską i naraża na utratę zaufania koniecznego do sprawowania urzędu sędziego. Brak uzasadnienia tej decyzji może być także odebrany jako przejaw braku współpracy konstytucyjnych organów państwa. Z tego powodu kandydat także powinien być poinformowany, co było przyczyną odrzucenia jego kandydatury oraz jakie czynniki decydowały o negatywnej decyzji Prezydenta. Pojawia się zatem pytanie, jak ma się czuć obywatel, którego sprawa jest rozpoznawana przez sędziego, któremu głowa państwa odmówiła awansu, nie podając uzasadnienia swojej decyzji. Jak ma dalej orzekać sam sędzia, któremu odmówiono awansu. Wydaje się, że mimo chaosu, który powstał, sędziowie w znakomitej większość stają na wysokości zadania i są ponad te dylematy, mimo że problem w dalszym ciągu pozostaje nierozwiązany. Dlatego też w dalszym ciągu, pomimo upływu lat, aktualność zachowała sformułowana przez G. Radbrucha trójelementowa koncepcja idei prawa określana jako bezpieczeństwo, celowość i sprawiedliwość.
Comments concerning the President Poland’ refusal to appoint a judge
The article analyses legal possibilities and actual prerogatives vested in the President of Poland in case of a decision to refuse appointment of a judge. The author refers primarily to the constitutional and formal issues under the legislation in force as at the date of refusal (22 June 2016), not leaving out at the same time the case law of courts and tribunals concerning the analysed problems. The issue tackled by the author continues to be relevant since the President may still use this prerogative and refuse an appointment of a judge elected by the National Council of the Judiciary. Apart from the case discussed here, the President only once refused to appoint a judge.
Key words: judge, refusal, appointment, prerogative, President
* Autor jest radcą prawnym, studentem studiów doktoranckich Katedry Teorii i Filozofii Państwa i Prawa WPiA UG.
1 Prezydent L. Kaczyński postanowieniem z 3.1.2008 r. (M.P. Nr 4, poz. 38) odmówił powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego 9 osób wskazanych we wniosku KRS.
2 Art. 179 Konstytucji RP z 2.4.1997 r. Chodzi o Konstytucję RP uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe 2.4.1997 r., przyjętą przez Naród w referendum konstytucyjnym 25.5.1997 r., podpisaną przez Prezydenta RP 16.7.1997 r., ogłoszoną w Dzienniku Ustaw z 16.7.1997 r. (Nr 78, poz. 483), weszła w życie 17.10.1997 r.
3 Postanowienie Prezydenta RP z 22.6.2016 r. w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, M.P. z 2016 r. poz. 696.
4 L. Garlicki, Komentarz do art. 179 Konstytucji RP, Warszawa 2005.
5 A. Frankiewicz, Kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta RP, Kraków 2004, s. 146.
6 Ibidem.
7 Art. 10 Konstytucji RP.
8 Art. 126 Konstytucji RP.
9 Zob. uzasadnienie wyroku z 8.5.2012 r., K 7/10, Dz.U. z 2012 r. poz. 562, s. 8358.
10 Taki pogląd wyraził: L. Garlicki, uwaga 7 do art. 179 Konstytucji [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 1999–2007.
11 Wyrok TK z 5.6.2012 r., K 18/09, Dz.U. z 2012 r. poz. 672, s. 9797.
12 P. Sarnecki, uwaga 4 do art. 126 Konstytucji [w:] op. cit.
13 K 18/09.
14 L. Garlicki, op. cit.
15 P. Sarnecki, uwaga 10 do art. 126 Konstytucji [w:] op. cit.
16 A. Frankiewicz, Kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta RP, Kraków 2004, s. 125–126.
[/hidepost]