W kwestii skargi uprawnionego oskarżyciela w sprawach karno-skarbowych – uwagi na tle wyroku SN z 26.10.2017 r., V KS 9/17

Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie regulacji organów uprawnionych do wniesienia aktu oskarżenia w sprawach o skarbowe czyny karalne. Wymienione regulacje uległy zmianie od 1.7.2015 r. Autor rozważa, jakie znaczenie dla przebiegu postępowań w sprawach o skarbowe czyny karalne miały wprowadzone zmiany, w szczególności, jeżeli postępowanie przygotowawcze prowadzone w formie dochodzenia objętego nadzorem prokuratora było wszczęte do 30.6.2015 r., a akt oskarżenia został wniesiony do sądu 1.7.2015 r. albo później. Punktem odniesienia dla analizy tego zagadnienia Autor uczynił orzeczenie najwyższej instancji sądowej z 26.10.2017 r. dotyczące tej problematyki.
[hidepost]

Wprowadzenie

Ustawą z 27.9.2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw¹ zmianie uległy przepisy art. 155 § 1 i 2 KKS, określające zakres podmiotowy organów uprawnionych do wniesienia do sądu aktu oskarżenia w sprawach o skarbowe czyny karalne, w których postępowanie przygotowawcze było prowadzone w formie dochodzenia. Do 30.6.2015 r. organem uprawnionym do wniesienia aktu oskarżenia, jeżeli postępowanie przygotowawcze było prowadzone w formie dochodzenia, był finansowy organ postępowania przygotowawczego. W wyniku zmiany brzmienia art. 155 § 1 i 2 KKS, wynikającej z przytoczonej nowelizacji obowiązującej od 1.7.2015 r., uprawnienia finansowego organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze do samodzielnego wnoszenia do sądu aktu oskarżenia zostały ograniczone wyłącznie do spraw, w których było prowadzone dochodzenie nieobjęte nadzorem prokuratora. Natomiast, w pozostałych sprawach, w których finansowy organ prowadził postępowanie przygotowawcze w formie dochodzenia, które było objęte nadzorem prokuratora², wymieniony organ ma jedynie uprawnienie do sporządzenia aktu oskarżenia, który następnie musi przesłać wraz z aktami sprawy prokuratorowi. Tym samym, po zmianach obowiązujących od 1.7.2015 r. za uprawnionego oskarżyciela w sprawach o karalne czyny skarbowe, jeżeli postępowanie przygotowawcze było prowadzone w formie dochodzenia objętego nadzorem prokuratora, należy uznać prokuratora, który zatwierdził i wniósł do sądu akt oskarżenia sporządzony przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.

Bezspornie zmiana organu uprawnionego do wniesienia aktu oskarżenia w sprawach o karalne czyny skarbowe, w których postępowanie przygotowawcze było prowadzone w formie dochodzenia objętego nadzorem prokuratora, wynikająca ze zmiany brzmienia art. 155 § 1 i 2 KKS, ma zastosowanie do spraw o czyny zabronione popełnione od 1.7.2015 r. W tym zakresie nie ulega bowiem wątpliwości, że uprawnionym oskarżycielem wnoszącym do sądu akt oskarżenia w wymienionych sprawach jest wyłącznie prokurator. W związku z wprowadzonymi zmianami nasuwało się natomiast pytanie, który z organów należy uznać za uprawniony do wniesienia aktu oskarżenia do sądu, jeżeli czyn zabroniony został popełniony do 30.6.2015 r., postępowanie przygotowawcze prowadzone w formie dochodzenia objętego nadzorem prokuratora było wszczęte do 30.6.2015 r., a akt oskarżenia został wniesiony do sądu 1.7.2015 r. albo później.

Wyrok SN z 26.10.2017 r.

Przytoczone zagadnienie procesowe uprawnionego oskarżyciela w sprawach o karalne czyny skarbowe, w których akt oskarżenia wniesiono 1.7.2015 r. albo później, było przedmiotem rozważań najwyższej instancji sądowej w sprawie V KS 9/17, zakończonej wyrokiem z 26.10.2017 r.³ Sąd Najwyższy, rozstrzygając przytoczoną kwestię we wspomnianym orzeczeniu, odwołał się do norm intertemporalnych uregulowanych we wspomnianej ustawie nowelizacyjnej z 27.9.2013 r., w wyniku której wprowadzono zmianę brzmienia art. 155 § 1 i 2 KKS. Zgodnie z podstawową regułą intertemporalną wyrażoną w art. 27, powyższej nowelizacji organy procesowe zobowiązane były od 1.7.2015 r. do stosowania nowych regulacji także do spraw wszczętych i prowadzonych w okresie wcześniejszym, jeżeli w dalszych przepisach przejściowych nie przewidziano od tej zasady wyjątków. Zdaniem SN, analiza unormowań ustanawiających owe wyjątki w ustawie nowelizacyjnej z 27.9.2013 r. prowadzi do wniosku, że tego rodzaju odstępstwo, które znalazłoby zastosowanie w przypadku analizowanego zagadnienia, ustawodawca nie sformułował. W tym zakresie najwyższa instancja sądowa w szczególności wykluczyła możliwość zastosowania w tym przypadku przepisu art. 32 ustawy nowelizacyjnej, zgodnie z którym dochodzenie, śledztwo albo postępowanie sądowe wszczęte lub prowadzone przed dniem wejścia w życie nowelizacji (z wyłączeniem sytuacji, które normują art. 517g § 1 i art. 517i § 2 KPK) jest prowadzone nadal w dotychczasowej formie lub trybie, i mają do niego zastosowanie przepisy szczególne dotyczące tej formy lub trybu postępowania w brzmieniu dotychczasowym. Zdaniem SN, wymieniony przepis, stanowiący wyjątek od zasady określonej w art. 27 ustawy nowelizacyjnej, odnosi się do prowadzenia dochodzenia, a nie do wniesienia aktu oskarżenia, która jest odrębną czynnością procesową. W uzasadnieniu tego stanowiska najwyższa instancja sądowa argumentowała, że choć w KKS odrębności aktu oskarżenia od dochodzenia wyraźnie nie zaznaczono, to wprost na nią wskazuje regulacja KPK, gdzie „aktowi oskarżenia” poświęcony jest samodzielny Rozdz. 39. tej kodyfikacji. Z tych względów SN uznał, że organem uprawnionym do wniesienia aktu oskarżenia do sądu, jeżeli czyn zabroniony został popełniony do 30.6.2015 r., postępowanie przygotowawcze prowadzone w formie dochodzenia objętego nadzorem prokuratora było wszczęte do 30.6.2015 r., a akt oskarżenia został wniesiony do sądu 1.7.2015 r. albo później, jest wyłącznie prokurator.
[/hidepost]