Warunkowe umorzenie postępowania w sprawach o przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii a orzeczenie przepadku

[hidepost]

Podobny wniosek należy wyciągnąć również w przypadku warunkowego umorzenia postępowania w sprawach o inne niż przewidziane w art. 62 NarkU czyny zabronione. W przypadku tych czynów zabronionych w przepisach analizowanej ustawy brak jest podstawy prawnej umożliwiającej wydanie takiego rozstrzygnięcia. W razie warunkowego umorzenia postępowania, podstawą orzeczenia przepadku przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynów zabronionych określonych w przepisach NarkU, nie może być również unormowanie przewidziane w przepisie art. 44 § 2 KK. Regulacja przepadku narzędzi przestępstwa przewidziana w tym przepisie odnosi się wyłącznie do skazania, a zatem niewątpliwie nie może mieć zastosowania w przypadku warunkowego umorzenia postępowania.

W świetle przepisów aktualnej kodyfikacji karnej przepadek narzędzi czynu zabronionego może jednak zostać orzeczony nie tylko jako środek karny, ale również jako środek zabezpieczający. Zgodnie z dyspozycją art. 100 KK, sąd może orzec ten środek w razie znikomego stopnia społecznej szkodliwości, warunkowego umorzenia postępowania karnego albo gdy zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy. W związku z tym należy przyjąć, że w razie warunkowego umorzenia postępowania wymieniony przepis może stanowić podstawę prawną umożliwiającą orzeczenie przepadku przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynów zabronionych przewidzianych w przepisach NarkU. Wydaje się, że akceptacji prezentowanego w niniejszym opracowaniu stanowiska nie sprzeciwia się brak w przepisach NarkU regulacji dotyczącej możliwości orzeczenia przepadku narzędzi przestępstwa w razie warunkowego umorzenia postępowania.

Wydaje się, że brak jest przeszkód, aby przytoczone stanowisko przenieść odpowiednio na grunt analizowanego zagadnienia. Przepisy NarkU nie przewidują możliwości orzeczenia przedmiotów służących do popełnienia lub przeznaczonych do popełnienia czynów zabronionych określonych w przepisach NarkU w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego. Brak odpowiedniej regulacji przewidzianej w przepisach tej ustawy szczególnej uzasadnia jednak posłużenie się klauzulą określoną w art. 116 KK. Stosując przytoczoną dyrektywę należy przyjąć, że w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego za podstawę orzeczenia przepadku narzędzi przestępstwa można uznać regulację przewidzianą w art. 100 KK.

Zagadnienia proceduralne

Dotychczasowe rozważania były poświęcone zagadnieniom materialnoprawnym wiążącym się z określeniem podstaw prawnych umożliwiających orzeczenie przepadku przedmiotów przestępstwa, a także przepadku narzędzi przestępstwa w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego za czyny zabronione przewidziane w przepisach NarkU. Celem uzupełnienia tych uwag należy udzielić odpowiedzi na pytanie dotyczące kwestii procesowej, a mianowicie w jakich stadiach postępowania karnego może zostać zastosowany analizowany środek na podstawie art. 70 ust. 2 NarkU lub odpowiednio art. 100 KK.

Warunkowe umorzenie postępowania w sprawie o czyny zabronione przewidziane w przepisach NarkU może mieć miejsce wyłączenie w fazie jurysdykcyjnej procesu karnego. Po skierowaniu do sądu wniosku prokuratora w sprawie o czyny przestępne określone w przepisach NarkU warunkowe umorzenie postępowania może mieć zatem miejsce przede wszystkim na posiedzeniu wyznaczonym na podstawie art. 339 § 1 pkt 2 KPK.

Wniosek prokuratora określony w art. 336 § 1 KPK nie jest jednak wyłącznym trybem umożliwiającym warunkowe umorzenie postępowania. Brak jest bowiem przeszkód, aby sąd zastosował wspomnianą instytucję na posiedzeniu wyznaczonym na podstawie art. 339 § 1 pkt 2 KPK po rozpoznaniu aktu oskarżenia w sprawie o czyny przestępne określone w przepisach NarkU.

W praktyce wymiaru sprawiedliwości nie można również wykluczyć sytuacji procesowej, kiedy to przesłanki umożliwiające warunkowe umorzenie postępowania ujawnią się dopiero na rozprawie po rozpoczęciu przewodu sądowego. W każdej z wymienionych sytuacji procesowych wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne może zawierać rozstrzygnięcie w przedmiocie orzeczenia przepadku na podstawie art. 70 ust. 2 NarkU lub art. 100 KK.

In praxi mogą także wystąpić przypadki, gdy prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie będzie zawierał rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodów rzeczowych. W tej sytuacji brak jest przeszkód, aby orzeczenie przepadku na podstawie art. 70 ust. 2 NarkU lub art. 100 KK zostało zawarte w postanowieniu wydanym na podstawie art. 420 § 1 KPK.

[/hidepost]