Wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym w sprawach o przestępstwa – aktualne problemy

dr Piotr Gensikowski

[hidepost]

Termin złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku

Określenie długości i charakteru terminu, w jakim strona może złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym zależy od tego, jaką formę ten wniosek przybierze. W formie ustnej strona może zgłosić wspomniany wniosek do czasu zamknięcia rozprawy głównej albo posiedzenia. W art. 517h § 1 KPK ustawodawca, w odróżnieniu od art. 92 § 1 pkt 5 KPW¹² („bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku”), nie określił expressis verbis momentu początkowego, z nastąpieniem którego strona może złożyć wspomniany wniosek. Bezspornie prawo strony do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku aktualizuje się dopiero z chwilą ogłoszenia wyroku. Oznacza to, że strona może złożyć w formie ustnej wspomniany wniosek od momentu ogłoszenia wyroku. W art. 517h § 1 KPK in principio w zakresie wniosku złożonego w tej formie ustawodawca nie użył wyrażenia „zawity”, a zatem brak jest podstaw do traktowania terminu do zgłoszenia wniosku w tej formie jako zawity (arg. ex art. 122 § 2 KPK). Termin do zgłoszenia ustnie wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku ma charakter prekluzyjny, a więc nie może być przywrócony, gdyż instytucja przewidziana w art. 126 § 1 KPK odnosi się wyłącznie do terminów zawitych. Odmienne rozwiązania co do charakteru i długości zostało natomiast wprowadzone w zakresie wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku złożonego w postępowaniu przyspieszonym w formie pisemnej. W tym przypadku strona może złożyć wspomniany wniosek w terminie zawitym 3 dni od dnia doręczenia wyroku (art. 517h § 1 KPK in fine). Ustawodawca użył w tym przepisie wyrażenia „zawity”, co oznacza, że wniosek złożony w formie pisemnej może być przywrócony w razie spełnienia przez stronę przesłanek określonych w art. 126 § 1 KPK. Termin dla strony do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w formie pisemnej wynosi 3 dni (art. 517h § 1 KPK in fine), co stanowi rozwiązanie autonomiczne wobec przyjętego w tym zakresie w postępowaniu zwyczajnym (art. 422 § 1 zd. 1 KPK). O ile określenie długości i charakteru terminu do złożenia w formie pisemnej wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, z punktu widzenia przytoczonej regulacji, nie jest zadaniem skomplikowanym, o tyle określenie katalogu sytuacji procesowych uzasadniających doręczenie z urzędu stronom postępowania przyspieszonego odpisu wyroku nastręcza już pewnych trudności interpretacyjnych. Ustawodawca w art. 517h § 1 KPK in fine w brzmieniu obowiązującym od 15.4.2016 r. w zakresie terminu do złożenia na piśmie wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku użył wyrażeń: „od daty doręczenia wyroku”. Na tle tej regulacji nasuwa się zatem pytanie, czy w przypadku każdego wyroku wydanego w toku postępowania przyspieszonego strona może złożyć na piśmie wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie 3 dni od doręczenia odpisu tego orzeczenia. Z powyższym zagadnieniem bezpośrednio wiąże się też problem, czy z uwagi na aktualną redakcję art. 517h § 1 KPK każdy wyrok wydany w toku postępowania przyspieszonego musi zostać z urzędu doręczony stronie tego postępowania po to, aby mogła ona w terminie 3 dni od daty doręczenia odpisu tego orzeczenia złożyć wspomniany wniosek.

Podjęcie próby udzielenia odpowiedzi na postawione pytania nie wydaje się możliwe bez uprzedniego przedstawienia ewolucji aktualnej treści art. 517h § 1 KPK. Uwzględniając treść tego przepisu obowiązującą do 30.6.2015 r. należy przypomnieć, że strony postępowania mogły złożyć wspomniany wniosek w formie pisemnej w terminie zawitym 3 dni od daty ogłoszenia wyroku. Ustawa nowelizująca przepisy KPK z 27.9.2013 r. zmieniła unormowanie dotyczące terminu składania w formie pisemnej wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym. Wspomnianym aktem nowelizującym ustawodawca w art. 517h § 1 KPK w miejsce wyrażeń: „w terminie zawitym 3 dni od daty ogłoszenia wyroku” wprowadził w analizowanym przepisie sformułowania: „w terminie zawitym 3 dni od daty doręczenia wyroku”. W doktrynie wskazywano, że nowelizacja art. 517h § 1 KPK w przytoczonym zakresie wynikała z dokonanej tą ustawą zmiany brzmienia art. 422 § 1 KPK¹³. Rozwiązanie wprowadzone w art. 517h § 1 KPK od 1.7.2015 r. wiązało się również z odpowiednią zmianą brzmienia art. 100 § 3 KPK, który nakazywał doręczenie z urzędu odpisu wyroku każdej stronie nieobecnej przy jego ogłoszeniu. Uwzględniając przytoczone regulacje obowiązujące od 1.7.2015 r. w wyniku ustawy nowelizacyjnej KPK z 27.9.2013 r., strona, jeżeli była nieobecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, mogła złożyć na piśmie wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie 3 dni od daty doręczenia odpisu tego orzeczenia. Jeśli natomiast strona była obecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego na posiedzeniu lub rozprawie głównej w toku postępowania przyspieszonego, to nie mogła ona złożyć wspomnianego wniosku w formie pisemnej, a jedynie w formie ustnej do protokołu rozprawy lub posiedzenia¹⁴. Przytoczony przepis art. 517h § 1 KPK został jednak również zmieniony kolejną ustawą nowelizującą KPK z 11.3.2016 r. Wspomnianym aktem nowelizacyjnym, przepisowi art. 517h § 1 KPK nadano nowe brzmienie, w którym utrzymano jednak rozwiązane wprowadzone ustawą nowelizującą KPK z 27.9.2013 r., umożliwiające stronie złożenie na piśmie wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie 3 dni od daty doręczenia odpisu wyroku.
[/hidepost]