Wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym w sprawach o przestępstwa – aktualne problemy
[hidepost]
Uwzględniając zmianę brzmienia art. 517h § 1 KPK obowiązującą od 15.4.2016 r. należy przyjąć, że we wskazanym przepisie został określony moment początkowy oraz końcowy biegu terminu do złożenia w formie pisemnej wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w sytuacji, gdy sąd ma obowiązek z urzędu doręczenia stronie odpisu tego orzeczenia ogłoszonego w postępowaniu przyspieszonym na rozprawie głównej, czy też na posiedzeniu. Określenie de lege lata katalogu sytuacji procesowych, w których po stronie sądu procedującego w trybie przyspieszonym aktualizuje się obowiązek doręczenia z urzędu stronom odpisu wyroku nie jest zadaniem łatwym. Rozważając przytoczone zagadnienie należy jednak wyjść od treści podstawowego w tym zakresie przepisu art. 100 § 3 KPK. Wskazany przepis w brzmieniu nadanym nowelizacją z 11.3.2016 r. nie stanowi jednak podstawy doręczenia stronom postępowania z urzędu odpisu wyroku, gdyż odsyła w tym zakresie do wypadków: „gdy ustawa tak stanowi”. Mimo zaniechania przywrócenia art. 419 § 2 KPK w brzmieniu obowiązującym do 30.6.2015 r. należy przyjąć, że w razie wydania wyroku po przeprowadzeniu rozprawy jedyny tego rodzaju przypadek został określony w art. 422 § 2a KPK dotyczący oskarżonego pozbawionego wolności, który nie ma obrońcy i mimo złożenia wniosku o doprowadzenie go na termin rozprawy, na którym ogłoszono wyrok nie był przy tym obecny. Przytoczony przepis art. 422 § 2a KPK wprost odnosi się wyłącznie do rozprawy głównej, ale per analogiam może być stosowany również w przypadku wydania wyroku na posiedzeniu. Wydaje się, że brak jest przeszkód formalnych, aby sytuacja procesowa opisana w tym przepisie mogła zaistnieć również w postępowaniu przyspieszonym, choć raczej takie sytuacje będą w praktyce wymiaru sprawiedliwości należały do rzadkości. Brak jest przecież przeszkód, aby w ramach tego trybu szczególnego oskarżony był pozbawiony wolności, czy to np. wskutek stosowania wobec niego tymczasowego aresztowania jako środka zapobiegawczego w sprawie podlegającej rozpoznaniu w trybie przyspieszonym, czy też w związku z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności orzeczonej za inne przestępstwo, czy wykonywania kary aresztu za wykroczenie. Nie można wykluczyć, że oskarżony, będący pozbawiony wolności w jednej z przytoczonych sytuacji, nie będzie brał udziału w posiedzeniu lub rozprawie głównej prowadzonej w postępowaniu przyspieszonym (art. 374 § 1 zd. 1 KPK w zw. z art. 517a § 1 KPK), jeżeli jego wniosek o doprowadzenie na te czynności nie zostanie uwzględniony. W postępowaniu przyspieszonym oskarżony nie musi obecnie korzystać z pomocy obrońcy z urzędu, czy też z wyboru (arg. ex art. 517e KPK). W razie spełnienia przesłanek opisanych w art. 422 § 2a KPK sąd wydając w postępowaniu przyspieszonym na rozprawie głównej albo na posiedzeniu wyrok musi zatem doręczyć jego odpis oskarżonemu, pouczając go, że może złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie 3 dni od daty doręczenia odpisu wyroku.
W tym miejscu nasuwa się natomiast pytanie, czy obowiązek doręczenia z urzędu odpisu wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, obok sytuacji procesowej określonej w art. 422 § 2a KPK, aktualizuje się również w innych przypadkach. Na tak postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi przeczącej, o czym przekonują argumenty wynikające z wykładni językowej oraz systemowej art. 517h § 1 KPK, znajdujące dodatkowe wsparcie w materiałach związanych z procesem prawotwórczym towarzyszącym wprowadzeniu ustawy nowelizacyjnej z 11.3.2016 r. W pierwszej kolejności należy wskazać, że użycie w treści art. 517h § 1 KPK wyrażeń: „od daty doręczenia wyroku” nie przesądza, że w każdym przypadku wydania wyroku w postępowaniu przyspieszonym sąd z urzędu musi doręczyć jego odpis stronom postępowania. W przytoczonym przepisie ustawodawca określił formę prawną oraz termin złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, nie określając jednak żadnych warunków, w razie spełnienia których sąd miałby obowiązek doręczyć z urzędu stronom odpis wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym. Analizowana regulacja różni się zatem od rozwiązania przewidzianego w art. 422 § 2a KPK, w którego treści ustawodawca uregulował przesłanki uzasadniające doręczenie oskarżonemu z urzędu odpisu wyroku. Wynik wykładni językowej oraz systemowej art. 517h § 1 KPK znajduje wsparcie w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, na podstawie której przyjęto ustawę nowelizującą z 11.3.2016 r.15 Z treści przytoczonego dokumentu nie wynika jednak w żadnej mierze, aby projektodawcom wspomnianego aktu nowelizacyjnego przyświecała intencja, aby w każdym przypadku wydania wyroku w postępowaniu przyspieszonym sąd z urzędu musiał doręczać jego odpis stronom postępowania. Z powyższych względów nie można zaakceptować poglądu, według którego w przypadku każdego wyroku wydanego w toku postępowania przyspieszonego strona może złożyć na piśmie wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie 3 dni od doręczenia odpisu tego orzeczenia. Z taką sytuacją możemy mieć przecież do czynienia wyłącznie w sytuacji, gdy w razie wydania wyroku w postępowaniu przyspieszonym zostaną spełnione przesłanki określone w art. 422 § 2a KPK.
[/hidepost]