Wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym w sprawach o przestępstwa – aktualne problemy
[hidepost]
Forma wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w sytuacji braku obowiązku doręczenia z urzędu odpisu wyroku
Mając na względzie aktualną treść art. 517h § 1 KPK oraz ograniczony katalog sytuacji procesowych uzasadniających doręczenie z urzędu stronom postępowania odpisu wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, nasuwa się zatem pytanie, w jakiej formie prawnej oraz w jakim terminie strona może złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w sytuacji, gdy przesłanki uzasadniające doręczenie odpisu wyroku z urzędu określone w art. 422 § 2a KPK nie zostały spełnione. Podejmując próbę udzielenia odpowiedzi na postawione pytanie należy wyróżnić dwie sytuacje procesowe. Jeżeli strona była obecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego w toku postępowania przyspieszonego, to może ona złożyć stosownie do treści art. 517h § 1 KPK in principio wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w formie ustnej do protokołu rozprawy lub posiedzenia. W doktrynie, na tle ustawy nowelizacyjnej z 27.9.2013 r., wyrażono trafnie zapatrywanie, według którego w analizowanym przypadku strona nie ma możliwości zgłoszenia wspomnianego wniosku w formie pisemnej po zamknięciu rozprawy, np. w terminie 3 dni od ogłoszenia wyroku, gdyż termin trzydniowy na złożenie takiego wniosku dotyczy tylko sytuacji, gdy wyrok podlega doręczeniu, a nie ma to miejsca wtedy, gdy strona była obecna podczas jego ogłoszenia16. Brzmienie art. 517h § 1 KPK wprowadzone ustawą nowelizacyjną z 11.3.2016 r. odpowiada w analizowanym zakresie treści tego przepisu nadanej nowelizacją z 27.9.2013 r. Oznacza to, że przytoczony pogląd zachował aktualność na tle brzmienia art. 517h § 1 KPK nadanego ustawą nowelizacyjną z 11.3.2016 r. Brak jest de lege lata podstaw normatywnych, aby przyjąć odmienne rozwiązanie w przypadku drugiej sytuacji procesowej, gdy strona nie była obecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, a nie zachodzą przesłanki określone w art. 422 § 2a KPK. Forma pisemna wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku oraz termin 3-dniowy do złożenia tego wniosku przewidziane w przepisie art. 517h § 1 KPK in fine w brzmieniu obowiązującym od 15.4.2016 r. odnoszą się wyłącznie do sytuacji, gdy wyrok wydany w postępowaniu przyspieszonym podlega doręczeniu stronom z urzędu. W pozostałych przypadkach strona ma prawo na podstawie art. 517h § 1 KPK in principio złożyć wspomniany wniosek jedynie w formie ustnej do czasu zamknięcia rozprawy, czy też posiedzenia. Przytoczony przepis nie wprowadza żadnych rozróżnień w analizowanych sytuacjach, co oznacza, że lege non distinguente odnosi się on zarówno do przypadku, gdy strona była obecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, jak również, gdy strona była nieobecna podczas ogłoszenia tego orzeczenia.
Rozwiązanie wynikające z treści art. 517h § 1 KPK w brzmieniu obowiązującym od 15.4.2016 r., według którego strona nieobecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego w toku postępowania przyspieszonego, jeżeli nie zachodzą okoliczności przewidziane w art. 422 § 2a KPK., nie może zgłosić w formie pisemnej wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w sferze ocennej, zasługuje na uwagi krytyczne. Wspomniane rozwiązanie nie harmonizuje przecież z treścią art. 100 § 3 KPK nadaną ustawą nowelizacyjną z 11.3.2016 r., która pozbawiła tę regulację funkcji samoistnej podstawy procesowej doręczenia z urzędu odpisu wyroku stronom nieobecnym podczas jego ogłoszenia. Aktualne brzmienie art. 517h § 1 KPK nie uwzględnia również możliwości procesowych oraz faktycznych niestawiennictwa stron w trakcie rozpoznawania sprawy w toku postępowania przyspieszonego. Niestawiennictwo oskarżyciela publicznego nie tamuje przecież toku rozprawy ani posiedzenia odbywających się w ramach postępowania przyspieszonego (art. 517a § 2 KPK). Oskarżony nie musi być również doprowadzony do sądu na rozprawę, czy posiedzenie, gdyż można od jego zatrzymania i przymusowego doprowadzenia odstąpić lub uprzednio zatrzymanego zwolnić (art. 517b § 3 KPK). W takiej sytuacji, na zasadach ogólnych wynikających z art. 374 § 1 KPK w zw. z art. 517a § 1 KPK, sąd może rozpoznać sprawę pod nieobecność oskarżonego17. Oskarżony w postępowaniu przyspieszonym nie musi być zatem obecny na rozprawie, czy posiedzeniu, na których ogłoszono wyrok. Biorąc pod uwagę przytoczone regulacje należy przyjąć, że strona nieobecna podczas ogłoszenia wyroku wydanego w toku postępowania przyspieszonego, jeżeli nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 422 § 2a KPK, nie ma realnej możliwości zaskarżenia tego orzeczenia. Nie może ona wszakże złożyć ustnie wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku, skoro jest nieobecna na rozprawie, czy posiedzeniu, na których ogłoszono wyrok. Dlatego też należy zaproponować de lege ferenda nowelizację art. 517h § 1 KPK, która umożliwiałaby stronom nieobecnym podczas ogłoszenia wyroku złożenie na piśmie wniosku o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku w terminie 3 dni od ogłoszenia wyroku. Przytoczony przepis mógłby przybrać przykładowo następujące brzmienie: „Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku może być zgłoszony ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia albo złożony na piśmie w terminie zawitym 3 dni od daty ogłoszenia wyroku, a jeżeli ustawa przewiduje doręczenie, od daty doręczenia wyroku”. Wydaje się, że proponowane rozwiązanie będzie lepiej odpowiadało aktualnej treści art. 100 § 3 KPK nadanej ustawą nowelizacyjną z 11.3.2016 r. Proponowane brzmienie art. 517h § 1 KPK umożliwi stronom w sposób realny zaskarżenie wyroku wydanego w postępowaniu przyspieszonym, uwzględniając możliwości procesowe oraz faktyczne ich niestawiennictwa w trakcie rozpoznawania sprawy w toku tego postępowania.
[/hidepost]