Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu zawarty w pozwie i jego skutki
[hidepost]
Wszystkie wymienione braki formalne pozwu powinny być poprawione lub uzupełnione, z wyjątkiem mylnego oznaczenia pisma lub innych niedokładności, które nie stanowią przeszkody do nadania mu dalszego biegu (art. 130 § 1 KPC).
Należy przy tym zaznaczyć, że niektóre z tych wymogów będą mieć charakter konstytutywny dla czynności sporządzenia pisma procesowego bez względu na to, czy jest to pozew, czy też wniosek o ustawienie pełnomocnika z urzędu. Przede wszystkim podnoszone jest w nauce zagadnienie konstytutywności podpisu strony (art. 126 § 1 pkt 4 KPC)21. Tym samym bez wcześniejszego uzupełnienia takiego braku, na skutek wydania przez przewodniczącego odpowiedniego zarządzenia na podstawie art. 130 § 1 KPC, nie zostanie również rozpoznany wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, nawet przy próbie odrębnego traktowania takiego wniosku. Trudno zresztą sobie wyobrazić, by wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu został rozpoznany, pomimo tego braku formalnego pozwu. Powstałaby zresztą sytuacja konieczności uzupełnienia braku podpisu już po ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego22. Z kolei w razie nieuzupełnienia tego braku, wniosek powinien zostać zwrócony, co w tych okolicznościach dotyczyłoby zwrotu pozwu, jeśli podpis obejmuje całość oświadczenia strony23. Pozew może jednak zawierać również braki co do oznaczenia stron postępowania, sądu (do którego pismo skierowano) bez względu na ewentualne zaadresowanie przesyłki, co nie stawowi w tym wypadku wypełnienia postanowienia art. 126 § 1 pkt 1 KPC24, numeru PESEL (NIP, numeru w KRS lub w innym właściwym rejestrze, ewidencji). A przede wszystkim mogą to być braki odnośnie do dokładnego sprecyzowania żądania czy podania okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, które stanowią obligatoryjną treść pozwu, a bez których pismo procesowe nie może być uznane za prawidłowy pozew (art. 187 § 1 pkt 1 i 2 KPC)25. W przypadku takich braków trudno więc przyjąć możliwość wydania postanowienia o ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego bez wcześniejszego uzupełnienia również tych braków formalnych pozwu.
Właściwe będzie także odwołanie się do postanowienia art. 1262§ 1 KPC o niepodjęciu przez sąd żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata. Oczywiście nie podlega opłacie wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego. Opłacie podlega jednak pozew, w których taki wniosek został zgłoszony. W razie nieopłacenia pozwu, zostanie on zwrócony wraz z wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, bez względu na ewentualne wcześniejsze wydanie postanowienia o ustanowieniu pełnomocnika. Tym samym czynność wytoczenia powództwa stanie się bezskuteczna. Tak samo jak zawarty w niej wniosek o ustanowienie pełnomocnika (art. 130 § 2 zd. 2 KPC).
Powyższe rozważania prowadzą do konkluzji o konieczności uzupełnienia braków formalnych pozwu przynajmniej w takim zakresie, jaki przy traktowaniu wniosku o ustanowienie pełnomocnika jako odrębnego pisma, byłby niezbędny do przyjęcia, że stanowi on pismo procesowe. Uważam jednak, że przed rozpoznaniem wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przewodniczący powinien wezwać powoda do uzupełnienia wszystkich braków formalnych pozwu.
2) Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu złożony w trybie art. 117 § 4 zd. 1 KPC
Odmienna sytuacja występuje w razie domagania się ustanowienia pełnomocnika z urzędu przed wytoczeniem powództwa. Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego poza reprezentowaniem strony w sprawie ma pozwolić na sporządzenie pozwu w sposób prawidłowy, przez fachowego pełnomocnika, bez braków formalnych.
Stosownie do art. 117 § 4 zd. 1 KPC, wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu może być złożony wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie albo ustnie do protokołu, a jednocześnie może to nastąpić przed wytoczeniem sprawy. Pełnomocnik jest ustanawiany dla osoby fizycznej zwolnionej od kosztów sądowych – w całości lub w części – lub osoby niezwolnionej przez sąd od kosztów sądowych, która złożyła oświadczenie, iż nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego siebie i rodziny, jak i w przypadku wykazania przez osobę prawną czy jednostkę organizacyjną braku dostatecznych środków na pokrycie kosztów wynagrodzenia adwokata czy radcy prawnego (art. 117 § 1, 2, 3 KPC). Nie ulega wówczas wątpliwości, że do uzupełnienia takiego pisma procesowego zostanie wezwana osoba składająca wniosek, w tym co do złożenia oświadczenia o stanie rodzinnym i majątku26 (art. 1171 § 1 KPC). Ewentualny zwrot obejmie wtedy całe pismo zawierające zarówno wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych (przy wystąpieniu z takim wnioskiem), jak i wniosek o ustanowienie pełnomocnika.
[/hidepost]