Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu zawarty w pozwie i jego skutki
[hidepost]
Nie jest przy tym wykluczona sytuacja złożenia w sądzie, po wystąpieniu z wnioskiem domagającym się ustanowienia pełnomocnika, pozwu sporządzonego przez stronę. Także wtedy nie ma jednak podstaw do wstrzymania się przez przewodniczącego z czynnością zmierzającą do uzupełnienia braków formalnych pozwu.
3) Skutki złożenia przez powoda wniosku o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego w pozwie
Dokonując oceny sytuacji domagania się przez powoda ustanowienia adwokata lub radcy prawnego w pozwie, należy stwierdzić, że czymś innym będzie wówczas wstrzymanie rozpoznania sprawy, poprzez niewyznaczenie pierwszej rozprawy (posiedzenia jawnego wyznaczonego na rozprawę) wraz z doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu (art. 206 § 1 KPC) od braku możliwości nadania dalszego biegu takiemu pismu na skutek niezachowania warunków formalnych pozwu. Dopiero po uzupełnieniu braków formalnych pozwu zaistnieje konieczność wydania orzeczenia co do wniosku strony o ustanowienie pełnomocnika, a do chwili uprawomocnienia się takiego postanowienia sąd nie podejmie czynności zmierzających do rozpoznania sprawy.
Zaznaczyć także warto, że pełnomocnik z urzędu jest ustanowiony dla podejmowania w imieniu strony czynności procesowych w sprawie, a nie wyłącznie do wytoczenia powództwa (art. 117 § 4 KPC). Do tego mogłyby się zaś sprowadzać podejmowane przez adwokata lub radcę prawnego działania w razie późniejszego zwrotu pozwu.
Jednocześnie art. 124 § 1 zd. 1 KPC przewiduje wstrzymanie biegu toczącego się postępowania na skutek złożenia przez stronę wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego w pozwie jako wyjątek od braku w ogóle wpływu takiego wniosku na bieg postępowania.
Przyjmuje się więc w doktrynie, że obowiązek wstrzymania rozpoznania sprawy zachodzi wyłącznie w przypadku potrzeby wcześniejszego rozpoznania wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa. Do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia takiego wniosku, sąd nie dokonuje czynności prowadzących do rozstrzygnięcia sprawy, a wobec tego nie wyznacza rozprawy27. Nie wiadomo zresztą, dlaczego obowiązek oczekiwania na prawomocne rozpoznanie wniosku o ustanowienie pełnomocnika ma uniemożliwić doręczenie odpisu pozwu, a co może być uzasadnione w oparciu o art. 207 § 1–4 KPC, bez jednoczesnego wyznaczenia pierwszego posiedzenia dla przeprowadzenia rozprawy.
Nieuzasadniony staje się w tym wypadku zarzut pozbawienia strony dostępu do sądu. Strona jest uprawniona do złożenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przed wytoczeniem powództwa. Zresztą przepisy Kodeksu postępowania cywilnego pozwalają jej nie tylko na złożenie wniosku w formie pisemnej, który będzie musiał spełniać wymagania pisma procesowego z art. 126 § 1 i 2 KPC, ale nawet na złożenie takiego wniosku ustnie. W ten sposób wymagania formalne mogą być od razu, w określonym zakresie, usunięte. Wniosek taki może z kolei być złożony również w miejscu jej zamieszkania. Można co prawda twierdzić, że właściwsze jest ustanowienie pełnomocnika przed uzupełnieniem braków formalnych pozwu ze względów funkcjonalnych. Pełnomocnik będzie mógł bowiem poprawić czy uzupełnić braki formalne pozwu bez konieczności ewentualnego odsyłania strony do składania odrębnego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w razie zwrotu pozwu. Nie wiadomo jednak, po pierwsze, czy wszystkie braki zostaną uzupełnione. Takie braki jak podpis strony czy też opłacenie pozwu mogą, pomimo ustanowienia pełnomocnika, nie zostać wykonane, prowadząc do zwrotu pozwu. Tym samym bezprzedmiotowa stanie się decyzja o ustanowieniu pełnomocnika dla reprezentowania strony w sprawie. Ustanowienie pełnomocnika z urzędu wobec braku środków na umocowanie adwokata z wyboru, nie jest bowiem jednoznaczne z twierdzeniem, że strona zostanie zwolniona od kosztów sądowych w całości.
Zwrócony pozew nie wywołuje żadnych skutków prawnych(art. 130 § 4 KPC). Z kolei nie da się wykluczyć, że pozew sporządzony przez pełnomocnika będzie zawierał w rzeczywistości inne żądanie niż zgłoszone przez powoda, zwłaszcza jeśli zachodzi przypadek zbiegu roszczeń.
Oczywiście wniosek o ustanowienie pełnomocnika powinien być rozpoznany niezwłocznie28 bez względu na stadium postępowania, w którym jest składany. Nie oznacza to jednak, by wniosek taki miał być rozpoznany przed uzupełnieniem braków formalnych pisma zawierającego ten wniosek, co odnosi się także do pozwu.
Przy takim stwierdzeniu widoczne staje się odgraniczenie postępowania wstępnego, związanego z oceną prawidłowości wniesionego pozwu i usuwaniem jego wadliwości29, od postępowania co do rozpoznania sprawy z uwagi na podjęcie decyzji w przedmiocie wyznaczenia rozprawy i doręczenia odpisu pozwu30. Jeśli tym samym złożenie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego w pozwie staje się wyjątkiem od przypadku braku wpływu takiego wniosku na toczące się postępowanie, to rozważenie kwestii wstrzymania biegu toczącego się postępowania może odnosić się wyłącznie do wszczętego procesu.
[/hidepost]