Wniosek sądu o wskazanie organu właściwego do podejmowania czynności procesowych za Skarb Państwa

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

Wszelkie wątpliwości co do zakresu działania Prokuratorii Generalnej powinny być rozstrzygane przez sąd we własnym zakresie. Nie można też wykluczyć ewentualnych sporów pomiędzy Prokuratorią Generalną a podmiotami reprezentującymi Skarb Państwa, dotyczących wykładni i stosowania przepisów ProkGenRPU regulujących właściwość Prokuratorii. W wypadku tego typu sporów art. 24 ProkGenRPU nie ma zastosowania.

Brzmienie art. 24 ProkGenRPU może powodować wątpliwości, czy przyznane Prezesowi Prokuratorii Generalnej uprawnienie do rozstrzygania sporów kompetencyjnych dotyczy spraw, w których zastępstwo procesowe Skarbu Państwa wykonuje Prokuratoria. Niewątpliwie art. 24 ­ProkGenRPU w zw. z art. 4 ust. 4 pkt 2 ProkGenRPU dotyczy sporów z zakresu reprezentacji procesowej Skarbu Państwa. Z tego punktu widzenia nie ma żadnego znaczenia, czy czynności procesowe podejmowane są za Skarb Państwa przez Prokuratorię Generalną, czy podmiot reprezentujący. Trzeba podkreślić, że Skarb Państwa w postępowaniu cywilnym zaw­sze jest reprezentowany przez właściwy podmiot niezależnie od tego, czy podejmuje on za Skarb Państwa czynności procesowe. Nawet w wypadku, gdy podmiot reprezentujący nie podejmuje czynności procesowych za Skarb Państwa w sprawach, w których zastępstwo wykonuje Prokuratoria, to i tak jego udział w postępowaniu jest konieczny (art. 29, 1060 KPC). Jak pokazuje praktyka, również w sprawach z udziałem Prokuratorii Generalnej powstają spory kompetencyjne pomiędzy podmiotami reprezentującymi Skarb Państwa. Brak jest argumentów przemawiających za tym, że spory kompetencyjne w sprawach, w których zastępstwo wykonuje Prokuratoria Generalna nie zostały objęte dyspozycją art. 24 ProkGenRPU. Dyskutowany przepis nie wprowadza takiego rozróżnienia. Artykuł 24 ProkGenRPU należy tak interpretować, że chodzi o organ właściwy do podejmowania czynności procesowych za Skarb Państwa, niezależnie od właściwości Prokuratorii Generalnej.

Ustawodawca uzależnił wydanie rozstrzygnięcia na podstawie art. 24 ProkGenRPU od spełnienia jednej tylko przesłanki, a mianowicie powstania sporu kompetencyjnego w zakresie reprezentacji procesowej. Nie wystarczy zatem, że sąd poweźmie wątpliwości co do prawidłowej reprezentacji Skarbu Państwa. Wszelkie tego typu wątpliwości powinny być usuwane przez sąd we własnym zakresie. W sprawach z udziałem Skarbu Państwa aktualna pozostaje zasada, że obowiązkiem sądu jest czuwanie z urzędu nad właściwą reprezentacją strony w postępowaniu cywilnym. Prezes Prokuratorii Generalnej nie zastępuje sądu w realizacji ww. obowiązku. Artykuł 24 ProkGenRPU nie wprowadza w tym zakresie jakichkolwiek modyfikacji. Przepis ten dotyczy rozstrzygania sporów kompetencyjnych w zakresie reprezentacji procesowej Skarbu Państwa, natomiast ustalenie prawidłowej reprezentacji należy do sądu, który został wyposażony w dodatkowy instrument.

Istnienia sporu kompetencyjnego nie można wywodzić z samego faktu, że wskazany w pozwie podmiot reprezentujący Skarb Państwa uznał się za niewłaściwy. Spór kompetencyjny powstaje wówczas, gdy mamy do czynienia z rozbieżnymi stanowiskami w zakresie reprezentacji procesowej co najmniej dwóch podmiotów potencjalnie właściwych do reprezentowania Skarbu Państwa. Taki spór nie istnieje w wypadku rozbieżnych stanowisk pomiędzy podmiotem reprezentującym a stroną przeciwną, czy też w wypadku różnicy zdań pomiędzy podmiotem reprezentującym, a sądem. Ze sporem mamy do czynienia np. w sytuacji gdy podmioty biorące udział w postępowaniu, ewentualnie pozostające poza postępowaniem, negują swoją właściwość, jednocześnie wskazując na właściwość podmiotów, które również uznały się za niewłaściwe,­ gdy jeden podmiot uznaje się za niewłaściwy, a drugi za właściwy, jednocześnie negując brak właściwości tego pierwszego argumentując, że dochodzone roszczenie pozostaje w związku z działalnością obydwu podmiotów. Może być też taka sytuacja, że podmioty dotychczas uczestniczące w postępowaniu zgodnie negują swój udział, natomiast spierają się co do tego, jaki podmiot powinien reprezentować Skarb Państwa. Nie ma przy tym znaczenia, czy wszystkie podmioty biorące udział w postępowaniu pozostają w sporze, czy tylko niektóre z nich.

W praktyce może też powstać taka sytuacja, że z wniosku sądu, a nawet z akt sprawy nie wynika, aby w sprawie istniał spór kompetencyjny, natomiast Prezes Prokuratorii Generalnej ma w tym zakresie wiedzę z urzędu. Należy przyjąć, że w takim wypadku rozstrzygnięcie sporu powinno nastąpić „na wniosek” sądu, który zainicjował stosowne postępowanie, nie zaś „z urzędu”. Przepisy nie wymagają bowiem, aby spór kompetencyjny wynikał z akt sprawy. Istotne jest, aby spór powstał w sprawie objętej wnioskiem sądu, natomiast żadnego znaczenia nie ma to, w jaki sposób wiedzę o sporze uzyskał Prezes Prokuratorii Generalnej.

Od omawianych tu sporów kompetencyjnych należy odróżnić spory o charakterze merytorycznym, które dotyczą zakresu odpowiedzialności poszczególnych podmiotów. Podmioty reprezentujące Skarb Państwa mogą uznawać się za właściwe do reprezentowania Skarbu Państwa, natomiast spór może dotyczyć wyłącznie zakresu odpowiedzialności. Artykuł 24 ProkGenRPU nie dotyczy tego typu sporów.

[/hidepost]