Wniosek sądu o wskazanie organu właściwego do podejmowania czynności procesowych za Skarb Państwa
[hidepost]
Wnioskodawca
Według art. 24 ProkGenRPU, wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego może złożyć sąd. Pojęcie „sąd” jest wieloznaczne, jak trafnie zauważa B. Broniewicz, ustawodawca posługuje się nim w znaczeniu ustrojowym, instytucjonalnym, w znaczeniu składu sądzącego, w znaczeniu funkcjonalno-proceduralnym, w znaczeniu sądu polubownego35. Argumenty celowościowe przemawiają za tym, aby „sąd” na gruncie art. 24 ProkGenRPU mógł być rozumiany szeroko. Brak jest w szczególności podstaw do przyjęcia, że chodzi w tym wypadku o konkretny organ procesowy. Również § 38 rozporządzenia traktuje o wniosku sądu bez wyjaśnienia, o jaki sąd w tym wypadku chodzi. Spór kompetencyjny może powstać w każdej sprawie z udziałem Skarbu Państwa, niezależnie od trybu jej rozpoznania, właściwości sądu oraz etapu (fazy) postępowania. Wprawdzie art. 24 ProkGenRPU traktuje wyłącznie o „sądzie”, to jednak pod tym pojęciem należy rozumieć również przewodniczącego wydziału, przewodniczącego rozprawy (posiedzenia), sędziego referenta (asesora sądowego, referendarza sądowego). Przepisy w tym zakresie są lakoniczne, brak jest odesłania np. do KPC, czy też przepisów regulujących funkcjonowanie i ustrój sądów. Można przypuszczać, że zabieg ten był celowy, że ustawodawcy chodziło o odformalizowanie postępowania, tak aby nie krępować sądów dodatkowymi procedurami, aby mogły korzystać z tej instytucji w sposób elastyczny, bez zwłoki dla postępowania, dostosowany do etapu (fazy) postępowania i innych okoliczności sprawy.
Uprawnienia sądu do wystąpienia z wnioskiem do Prezesa Prokuratorii Generalnej na podstawie art. 24 ProkGenRPU nie można utożsamiać z obowiązkiem. Taki obowiązek nie wynika ani z brzmienia przepisów, ani celu regulacji. Niewątpliwie obowiązkiem sądu jest dbanie o właściwą reprezentację strony i w tym zakresie, w wypadku zaniechania realizacji tego obowiązku, można postawić sądowi stosowny zarzut.
Uprawnienie do złożenia przedmiotowego wniosku nie zostało przyznane stronie przeciwnej (uczestnikom postępowania), prokuratorowi, podmiotom występującym w postępowaniu na prawach prokuratora, czy też podmiotom reprezentującym Skarb Państwa. Jednak w wypadku powstania sporu kompetencyjnego, przy braku wniosku sądu, w/w podmioty mogą sygnalizować Prezesowi Prokuratorii Generalnej celowość wydania z urzędu rozstrzygnięcia w tym przedmiocie.
Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
Adresatem wniosku o rozstrzygniecie sporu kompetencyjnego jest Prezes Prokuratorii Generalnej. Obsługę Prezesa Prokuratorii Generalnej zapewnia Urząd Prokuratorii Generalnej, którego siedzibą jest m.st. Warszawa (art. 2 ProkGenRPU). Prezesa Prokuratorii Generalnej nie można utożsamiać z Prokuratorią Generalną, która wykonuje zastępstwo procesowe Skarbu Państwa, a rozstrzygnięć Prezesa Prokuratorii w zakresie reprezentacji procesowej nie można utożsamiać ze stanowiskiem Prokuratorii Generalnej w tym przedmiocie. Prezes Prokuratorii, rozstrzygając spór kompetencyjny, nie bierze udziału w postępowaniu cywilnym, nie wykonuje czynności zastępstwa procesowego, nie reprezentuje interesów żadnej ze stron. Mając na względzie status Prezesa Prokuratorii oraz charakter postępowania określonego w art. 24 ProkGenRPU należy przyjąć, że sąd nie może zobowiązać Prezesa Prokuratorii do wydania rozstrzygnięcia, nie może też zakreślić Prezesowi Prokuratorii terminu, podobnie jak nie może nałożyć żadnego rygoru w stosunku do Prezesa Prokuratorii, jak również Skarbu Państwa jako podmiotu postępowania cywilnego w związku z działaniami Prezesa. Kwestia ta wymaga podkreślenia bowiem w dotychczasowej praktyce zdarzało się, że sądy zobowiązywały Prezesa Prokuratorii do wydania rozstrzygnięcia na podstawie art. 24 ProkGenRPU, jednocześnie zakreślając stosowny termin36.
Forma i treść wniosku
Decyzja o wystąpieniu na podstawie art. 24 ProkGenRPU z wnioskiem do Prezesa Prokuratorii Generalnej w zależności od tego, czy zostanie podjęta przez sąd, czy też przewodniczącego (sędziego referenta) powinna przybrać formę postanowienia albo zarządzenia. Należy zgodzić się z przeważającym w doktrynie poglądem, że sąd nie wydaje w postępowaniu cywilnym zarządzeń37. Wprawdzie z przepisów nie wynika wyraźny obowiązek wydania postanowienia, to jednak przemawia za tym okoliczność, że jest to decyzja procesowa, która dotyczy problemu reprezentacji strony oraz ma bezpośredni wpływ na tok postępowania, zważywszy na konieczność odroczenia rozprawy w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie Prezesa Prokuratorii.
Postanowienie sądu wydane na podstawie art. 24 ProkGenRPU ma charakter formalny, nie podlega zaskarżeniu, może zostać zmienione lub uchylone w wypadku zmiany okoliczności sprawy (art. 359 KPC), np. w wypadku częściowego cofnięcia powództwa w zakresie roszczenia, którego dotyczy spór kompetencyjny.
[/hidepost]