Wnioski sądów polskich o wykonanie orzeczeń w sprawach karnych dotyczących kar o charakterze pieniężnym kierowane za granicę
[hidepost]
1) Wystąpienie o wykonanie „kar pieniężnych”
Zgodnie z treścią art. 6 decyzji 2005/214, właściwe organy w państwie wykonującym uznają orzeczenie, które zostało im przekazane i z pominięciem dalszych formalności, niezwłocznie podejmują wszelkie niezbędne środki w celu jego wykonania, o ile nie zachodzą podstawy do odmowy uznania lub wykonania. Właściwy sąd nie przekształca też orzeczenia organu obcego państwa w orzeczenie sądu swojego kraju, lecz przystępuje do jego wykonania w sposób jak najbardziej odpowiadający własnej procedurze krajowej.
Przepisy Kodeksu postępowania karnego (art. 611fa KPK) nie określają właściwości sądu, stwierdzając jedynie, że „w razie prawomocnego orzeczenia przez sąd polski […] może wystąpić o jego wykonanie”. Względy praktyczne przemawiałyby ponadto za przyjęciem właściwości zgodnie z KKW z uwagi na fakt, że wystąpienie z wnioskiem do innego państwa członkowskiego UE będzie miało miejsce na etapie postępowania wykonawczego, pomimo, iż sama instytucja została uregulowana w KPK. Przemawiałyby za tym również kolejne przepisy, które odnoszą się m.in. do decyzji o zawieszeniu postępowania wykonawczego, będącej konsekwencją wystąpienia z wnioskiem. Zgodnie z treścią art. 3 § 1 KKW, sąd, który wydał orzeczenie w I instancji, jest właściwy również w postępowaniu dotyczącym wykonania tego orzeczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ponadto, nakazuje skierowanie orzeczenia do wykonania tylko w jednym z państw członkowskich UE39. Warto w tym miejscu wspomnieć, że ponowne wystąpienie do kolejnego państwa członkowskiego UE może nastąpić po otrzymaniu informacji o odmowie wykonania, niemożności wykonania albo o częściowym wykonaniu orzeczenia. W praktyce, właściwy do wykonania orzeczenia, o które wnioskuje sąd polski, jest organ sądowy, w którym sprawca posiada mienie lub osiąga dochody albo ma stałe lub czasowe miejsce pobytu. Omawiana decyzja 2005/214 zastrzega, że jeśli organowi w państwie wydającym orzeczenie nie jest znany właściwy organ w państwie wykonującym, to na nim spoczywa obowiązek uzyskania takiej informacji od państwa wykonującego, przy czym może w tym celu wykorzystać punkty kontaktowe Europejskiej Sieci Sądowniczej (art. 4 ust. 5 decyzji 2005/214).
Przywołany art. 611fa KPK reguluje zasady występowania przez polskie sądy o wykonanie orzeczenia dotyczącego grzywny, środków karnych w postaci nawiązki lub świadczenia pieniężnego lub też orzeczenia zasądzającego od sprawcy koszty procesu. Ponadto, wskazać należy, że z uzasadnienia ProjZmKK08 wynika słuszne stanowisko, że przedmiotem wystąpienia nie może być objęty obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej orzeczony obok kary grzywny (art. 26 KKS) jako stanowiący zobowiązanie do realizacji odrębnego zobowiązania prawnego niemającego charakteru represyjnego.
Polski sąd może więc wystąpić do właściwych organów innego państwa członkowskiego UE w razie prawomocnego orzeczenia wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca:
1) grzywny – zobowiązania do uiszczenia kary grzywny z uwagi na ponoszoną odpowiedzialność posiłkową (art. 24 § 1 KKS), wg Steinborna40 chodzi tu zarówno o grzywnę samoistną, jak i orzeczoną kumulatywnie obok innej kary (np. na podstawie art. 33 § 2 lub art. 71 § 1 KK);
2) nawiązki;
3) świadczenia pieniężnego;
4) zasądzenia kosztów procesu.
W świetle art. 611fe KPK, sąd, który wydał orzeczenie, rozpatruje sprawę wystąpienia do innego państwa członkowskiego UE o uznanie/wykonanie orzeczenia na posiedzeniu. W posiedzeniu tym ma prawo wziąć udział prokurator, pokrzywdzony lub inna osoba albo podmiot uprawniony, o których mowa w art. 611fb § 3 KPK. Wystąpienie o wykonanie „kar pieniężnych” powinno przybrać formę postanowienia. W doktrynie występują jednak wątpliwości co do tego, czy zasadnie ustawodawca tak dalece sformalizował procedurę orzekania w przedmiocie wystąpienia41. Sama decyzja ramowa nie stoi bowiem na przeszkodzie temu, aby do wstępowania o wykonanie orzeczeń o karach o charakterze pieniężnym upoważnić prezesa sądu, przewodniczącego wydziału lub wyznaczonego sędziego42. Skierowanie prawomocnego orzeczenia do wykonania na gruncie KKW nie wymaga wydania postanowienia przez sąd43 i podobny mechanizm mógł zostać zastosowany w przypadku wystąpienia o wykonanie takiego orzeczenia w innym państwie należącym do Wspólnoty. Ponadto, przepis art. 611fe KPK stanowi, że na postanowienie sądu zażalenie nie przysługuje. Pomimo braku sprecyzowania przedmiotu postanowienia należy przyjąć, że skoro posiedzenie ma dotyczyć „wystąpienia do właściwego sądu lub innego organu państwa wykonania orzeczenia”, to również niezaskarżalność dotyczy orzeczenia w przedmiocie wystąpienia o wykonanie kary, środka karnego lub zasądzonych kosztów44. Należy bowiem pamiętać, że orzeczenie o uznaniu i wykonaniu wydane w państwie wykonania tego orzeczenia, w zależności od przyjętego unormowania krajowego, stanowić może przedmiot kontroli odwoławczej45. Takie rozwiązanie jest więc trafne, wystarczające wydaje się bowiem uczynienie przedmiotem kontroli odwoławczej orzeczenia kierowanego do wykonania w innym państwie członkowskim46. O treści postanowienia w sprawie wystąpienia powiadomić należy zarówno sprawcę, jak i jego obrońcę.
[/hidepost]