Wykonanie wyroku ETPCz w sprawie Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii
D. Wytyczne postępowania w przypadku, gdy minister nie uzna za celowe stosowanie zalecenia komitetu oceniającego działającego na mocy rozdziału III ustawy o sądownictwie Nr 50/2016 jako podstawy przy powoływaniu sędziów.
1. Przepisy prawne mające zastosowanie do procedury
Na mocy ustawy o sądownictwie minister sprawiedliwości powołuje sędziów sądów rejonowych oraz sędziów sądu „wznowieniowego” oraz przedstawia Prezydentowi Islandii wnioski w sprawie nominacji sędziów do Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego Islandii.
Przed dokonaniem nominacji minister uzyskuje rekomendacje i ocenę Komisji [Ewaluacyjnej] działającej na podstawie rozdziału III ustawy o sądownictwie Nr 50/2016. Co do zasady, należy mianować osobę, którą komisja uznała za najlepszą pod względem kwalifikacji. Minister może jednak odstąpić od tej zasady, jeśli uzna, że należy wyznaczyć osobę inną od tej, którą Komisja uznała za najlepiej wykwalifikowaną. Kandydat, który zdaniem ministra powinien zostać powołany, musi spełniać wszystkie warunki na dane stanowisko.
Minister przedstawia swoją propozycję osoby, która jego zdaniem powinna być mianowana na sędziego do zatwierdzenia przez Parlament w ciągu dwóch tygodni od otrzymania opinii Komisji Ewaluacyjnej oceniającej lub, jeśli Parlament nie obraduje w momencie wydawania opinii, w ciągu dwóch tygodni od następnego posiedzenia Parlamentu. W razie niedochowania tych warunków minister jest związany propozycją Komisji Ewaluacyjnej.
2. Wytyczne dotyczące procedury
Jeżeli minister nie podziela oceny kandydata przedstawionej przez Komisję Ewaluacyjną, wówczas procedura jest następująca:
1) jeżeli minister uzna, że w badaniu i przygotowaniu kandydata zaistniały poważne uchybienia, wtedy może wezwać Komisję do usunięcia braków i przedłożenia mu nowej oceny;
2) jeżeli minister uzna, że badanie Komisji było zadowalające, ale w ocenie oraz w porównaniu kandydatów wystąpiły poważne uchybienia, wtedy może zażądać od Komisji specjalnych wyjaśnień poszczególnych punktów jej zaleceń, a w szczególnych przypadkach, przedłożenia mu nowych zaleceń;
3) jeżeli minister uzna, że w pracach Komisji wystąpiły poważne uchybienia w zakresie badania lub w ocenie, a także w porównaniu między kandydatami i że jednocześnie nie jest zasadne żądanie wyjaśnień lub nowych zaleceń od Komisji, wówczas dokonuje przeglądu wniosków samodzielnie. Dokonując oceny minister rozważa te same względy, które są określone w regulaminie mającym zastosowanie do Komisji Ewaluacyjnej. Ponadto minister potwierdza, że z jego ramienia oceny dokonywały osoby posiadające wiedzę ekspercką porównywalną z posiadaną przez Komisję. Tylko po przeprowadzeniu tej procedury minister może zająć uzasadnione stanowisko, który kandydat ma najlepsze kwalifikacje do powołania na stanowisko sędziego.
II. Raport z 24.1.2022 r.
Część pierwsza raportu zawiera aktualizację dotyczącą wniosków o wznowienie postępowań złożonych do nowo powołanego Sądu ds. Wznowień Postępowań Sądowych.
Część druga to aktualizacja informacji na temat statusu czwartego sędziego (J.F.), która została dodana do wniosku Komisji Oceniającej przez Ministra Sprawiedliwości.
Zgodnie z zapewnieniami otrzymanymi od Szefa Kadr Sądu Apelacyjnego, sędziemu temu nie zostaną przydzielone nowe sprawy, ponieważ jego status pozostaje pod znakiem zapytania w świetle art. 6 ust. 1 Konwencji. Sędzia ten aktualnie pozostaje nieaktywny i nie uczestniczy w rozprawach.
Sędzia ten zostanie odwołany ze stanowiska 22.9.2022 r., tj. w dniu, w którym osiągnie wiek 65 lat. Decyzja ta będzie miała oparcie w art. 52 ustawy Nr 50/2016, zgodnie z którą sędzia może zostać zwolniony z obowiązków po osiągnięciu wieku 65 lat. Sędzia ten będzie otrzymywał wynagrodzenie tak, jakby pełnił służbę do 70. roku życia.
Decyzja o zwolnieniu sędziego J.F. będzie oznaczała, że wszyscy czterej sędziowie dodani do wniosku Komisji Oceniającej przez Ministra Sprawiedliwości zostali albo ponownie powołani w procesach uznanych za w pełni zgodne z Konwencją, albo zwolnieni ze stanowiska zgodnie z prawem krajowym.
W związku z tym nie ma dalszych nierozstrzygniętych wątpliwości dotyczących czterech sędziów powołanych niezgodnie z prawem i Konwencją.
Implementation of the judgment of the ECHR in Guðmundur Andri Ástráðsson v Iceland
The report of 16 December 2021 issued after summarizing the case of Guðmundur Andri Ástráðsson v Iceland describes the diverse measures adopted by the government of Island aimed at implementing the decision of the ECHR. They include “Individual Measures”, which were mainly compensatory. The fragment entitled “General Measures” is divided into two parts. The first one refers to the status of the defectively appointed judges, whereas the other outlines cases considered by those judges. Finally, described has been the role of the minister of justice, the parliament and the courts in preventing possible future breaches of judicial independence. In conclusion, the author of the report states that the abovementioned decision of the EHCR has been effected, which statement must be concurred with.
As a brief commentary: efforts must be made to instil in the current Polish authorities the rule of law standards applicable in Iceland.
Key words: Report of 16/12/2021, the case of Guðmundur Andri Ástráðsson v Iceland, independence of judges, appointment of judges, “Individual Measures”, compensation, “General Measures”, status of judges, status of cases considered by defectively appointed judges, prevention of future breaches, government of Iceland, implementation of ECHR judgment
* Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Krakowie, członkiem Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia.