Wykorzystanie Wikipedii w orzecznictwie sądowym
[hidepost]
Z drugiej strony, nie jest (i prawdopodobnie nigdy nie będzie) znana liczba orzeczeń wraz ze wskazaniem ich danych, w których skorzystano z Wikipedii, ale nie ujawniono tego w treści uzasadnienia. Te rozstrzygnięcia, wraz z orzeczeniami niepublikowanymi, mogłyby ujawnić, że wykorzystanie Wikipedii przez sądy ma jeszcze większą, niż odnotowana, skalę.
Uzyskane wyniki pozwalają na sformułowanie ogólnego spostrzeżenia, że sądy administracyjne, powszechne i SN wykorzystują Wikipedię w podobny sposób i dla osiągnięcia takich samych skutków. W dostępnym orzecznictwie SN Wikipedia nie jest jednak obecna szeroko. W tych sytuacjach, w których SN korzysta z Wikipedii, czyni to tak samo, jak sądy powszechne – nie widać w uzyskanych wynikach zasadniczych różnic.
Sądy powołują się na informacje zgromadzone w Wikipedii w różnorodny sposób i w wielu celach. Na najbardziej podstawowym poziomie, cel odwołań do Wikipedii można podzielić na dwie grupy:
1) poszukiwanie w niej przez sądy nowej wiedzy oraz
2) sięganie do zawartych w niej haseł wyłącznie w celu potwierdzenia wiadomości, które sąd już posiada.
W pierwszym przypadku Wikipedia jest źródłem poznania konkretnych elementów rzeczywistości przez sąd, w drugim zaś narzędziem stwierdzania powszechnej znajomości (czy nawet notoryjności) danych faktów.
Można wskazać trzy podstawowe grupy sposobów korzystania z Wikipedii w pierwszym wspomnianym celu:
1) pierwszy traktuje tę encyklopedię jako źródło wiedzy o zakresie znaczeniowym danego pojęcia. Szczególnym tego przejawem jest poszukiwanie definicji określonych pojęć;
2) w drugim przypadku, sąd korzysta z informacji zgromadzonych w Wikipedii dla ustalenia przebiegu jakiegoś procesu, obrazu określonego zjawiska czy struktury/budowy przedmiotu lub podmiotu;
3) trzecim sposobem jest powołanie konkretnych danych, zwłaszcza o charakterze ilościowym.
Ad 1) Pierwsza grupa sposobów wykorzystania Wikipedii jako źródła wiedzy znalazła zastosowanie m.in. w orzeczeniu, w którym sąd, porównując definicje dwóch zawodów, stwierdził, że stanowisko ślusarza obejmuje pojęciowo także czynności tokarza22. W innym orzeczeniu sąd przywołał za sądem I instancji (w części historycznej) definicję terminu „polityka prywatności”23, w jeszcze innych zaś wykorzystał definicję pojęcia „wozokilometr”24 i „robak”25.
Szczególną odmianą tego sposobu wykorzystania Wikipedii jest poszukiwanie w niej surogatu dla braku definicji legalnej. W jednym z orzeczeń sąd odwołał się do definicji parku, aby stwierdzić, czy można określić w ten sposób miejsce spożywania alkoholu przez strony26. Co ciekawe, w innym orzeczeniu sąd odwołał się do Wikipedii dla ustalenia znaczenia terminu funkcjonującego także na gruncie prawa – „wandalizm” – w celu ustalenia, czy czyn dokonany w mieniu powoda mieścił się w pojęciu wandalizmu użytym w ogólnych warunkach ubezpieczenia27. Określenie to – mające swoje ustalone znaczenie w szeroko rozumianym prawie karnym – zostało w tym przypadku zdefiniowane z wykorzystaniem hasła w Wikipedii, nie zaś literatury prawniczej czy orzecznictwa. Podobnie, w innym z orzeczeń28 sąd poszukiwał w Wikipedii definicji podróży służbowej, nie sięgając do prawniczych opracowań z zakresu prawa pracy.
Sądy odwołuje się do Wikipedii także wówczas, gdy tradycyjny (naukowy) słownik nie definiuje potrzebnego do rozstrzygnięcia sprawy pojęcia29 – niekiedy korzystając z osobnego słownika zawartego w tym serwisie (wikisłownika), niekiedy natomiast z wyjaśnień pojęć dostępnych na ogólnej stronie Wikipedii30.
Ad 2) Drugi sposób wykorzystania Wikipedii jako źródła wiedzy wymaga od sądu dokonania szerszej interpretacji oraz subsumpcji wyprowadzonych z niej ustaleń względem okoliczności prawnych sprawy, niż miałoby to miejsce w przypadku użycia tylko definicji słownikowej. Przykładem jest orzeczenie31, w którym sąd, powołując się na przedstawione w Wikipedii działania pasów bezpieczeństwa (w poziomej osi samochodu, równoległej do jego długości, nie zaś w płaszczyźnie bocznej) wskazał, że zapięcie pasów przez pasażera nie chroni go przed zderzeniem bocznym, które miało miejsce w sprawie. Podobnie w innym wyroku32, w oparciu o hasło z Wikipedii, został zaprezentowany podział kotłów ze względu na ich przeznaczenie – prowadzący do wniosku, że strona nie dokonywała czynności, które mieściłyby się w zakresie zadań wykonywanych przy jakimkolwiek rodzaju kotła. W jeszcze innym orzeczeniu33 sąd powołał się na zawarte w Wikipedii informacje dotyczące połączeń kolejowych, stwierdzając, że konkretny przewoźnik nie obsługiwał danej trasy we wskazanym okresie. W oparciu o podobną metodę, w innym orzeczeniu34 przytoczono zasadę działania protokołu BiTorrent, zaczerpniętą z jej wyjaśnienia w Wikipedii – i dokonano oceny, czy miał on zastosowanie w sprawie.
[/hidepost]