Wykorzystanie Wikipedii w orzecznictwie sądowym
[hidepost]
Na tle tej grupy wypadków posłużenia się Wikipedią szczególnie widoczne jest poszukiwanie wiedzy na temat zagadnień medycznych. Przykładem może być sprawa35, w której sąd zaprezentował pochodzące z Wikipedii informacje na temat pojęcia bólu fantomowego i zestawił je ze wskazywanymi przez stronę dolegliwościami stwierdzając, że cierpi ona na tego typu bóle. W innym wyroku36 skorzystano natomiast z opisu jednostki chorobowej, jaką jest udar niedokrwienny mózgu, w celu wykazania, czy może mieć ona związek z wykonywaniem pracy przez stronę.
W tej grupie sposobów wykorzystania Wikipedii wyraźnie zaznacza się także czerpanie z niej informacji na temat zagadnień historycznych. Dla przykładu, wskazać można wyrok37, w którym sąd, powołując się na przedstawioną w Wikipedii strukturę służby bezpieczeństwa PRL, stwierdził, że jednostka, w której pełniła służbę strona, spełnia kryterium organu bezpieczeństwa (w świetle treści art. 2 ust. 2 pkt 5 ustawy z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów38). W jeszcze innym wyroku39 sąd oceniał przynależność strony do Narodowych Sił Zbrojnych i charakter jej działalności w jej ramach, posiłkując się informacjami z Wikipedii na temat tej organizacji.
Ad 3) W zakresie trzeciej grupy sposobów korzystania z Wikipedii (poszukiwania w niej konkretnych danych) także wskazać można kilka godnych odnotowania przykładów. W dotychczasowym orzecznictwie była ona wykorzystywana m.in. jako źródło informacji na temat szerokości określonego modelu samochodu z konkretnego rocznika40, kursu marki niemieckiej w stosunku do euro w dniu przyjęcia przez Niemcy euro jako waluty kraju41; średniej prędkości poruszania się dorosłego trzeźwego człowieka, w celu sprawdzenia wiarygodności dowodów w zakresie oddalania się oskarżonych od miejsca zdarzenia42 czy przebiegu linii elektroenergetycznej w gminie43.
Sądy korzystają także z danych demograficznych zawartych w Wikipedii. W jednym z orzeczeń sąd posiłkował się informacją o liczbie mieszkańców konkretnej miejscowości w danym roku44. Interesujące jest to, że w wyroku tym nie posłużono się oficjalnymi danymi ze zbioru GUS czy strony internetowej gminy, lecz – zapewne z uwagi na ich łatwiejszą i szybszą dostępność w chwili redagowania uzasadnienia – informacją zawartą w haśle Wikipedii poświęconym danej miejscowości. Sądy w podobny sposób poszukują w Wikipedii także danych administracyjno-geograficznych45 czy informacji na temat zasięgu i miejsca ukazywania się czasopism46.
Drugą grupą przypadków posługiwania się Wikipedią w orzecznictwie sądowym jest potwierdzanie notoryjności konkretnego faktu poprzez jego obecność w tej encyklopedii. Sądy w odniesieniu do Wikipedii wprost używają stwierdzeń takich, jak „fakt powszechnie znany”47, „fakt niewymagający przeprowadzenia dowodu (fakt historyczny)”48, „wiedza notoryjna”49, „powszechnie dostępne informacje”50, „powszechnie dostępna wiedza”51.
Poszukiwanie przez sądy poparcia dla notoryjności konkretnych faktów koresponduje z traktowaniem informacji zgromadzonych w Wikipedii jako wiedzy w mniejszym stopniu naukowej (elitarnej) – w większym zaś, jako wyrazu pewnego wspólnego zasobu informacji podzielanego przez całe społeczeństwo i mającego egalitarny charakter52. Szczególnie wyraźnym przykładem tego podejścia może być wyrok53, w którym sąd użył wobec Wikipedii określenia „wiedza potoczna” i posłużył się zawartą w niej definicją jako uzupełnieniem dla informacji zaczerpniętej z naukowego słownika języka polskiego. Podobnie w innych orzeczeniach sądy określały informacje w Wikipedii jako „potoczna interpretacja”54 czy „potoczna definicja”55.
Wykorzystanie Wikipedii dla potwierdzania notoryjności faktów może być uzasadnione przede wszystkim opisaną wcześniej genezą zawartej w niej treści oraz sposobem jej dalszego wykorzystywania. Z jednej strony, Wikipedia stanowi wspólny wysiłek wielu autorów o różnym poziomie wiedzy – tworzących i weryfikujących hasła. Z drugiej, ze względu na jej łatwą dostępność i popularność, zawarte w niej informacje mają dużą szansę (większą niż w wypadku encyklopedii tradycyjnych) stanowić element wspólnej świadomości, zwłaszcza że Wikipedia zasadniczo stara się przekazywać informacje w taki sposób, aby były zrozumiałe nawet dla laika. W konsekwencji, pomimo tego, że Wikipedia zawiera także treści specjalistyczne, można uważać, iż w pewnym stopniu odpowiadają one poziomowi wiedzy przeciętnego człowieka.
Obok analizy praktyki posługiwania się przez sądy Wikipedią na płaszczyźnie rozumowania ujawnionej w uzasadnieniu, osobnym problemem pozostaje technika wprowadzania wiadomości w niej zgromadzonych jako argumentu do uzasadnienia. W zakresie tym mówić można o swego rodzaju „argumencie z Wikipedii”, wykorzystywanym jako narzędzie potwierdzające postawioną w uzasadnieniu tezę także na poziomie argumentacji.
[/hidepost]