Wykorzystanie Wikipedii w orzecznictwie sądowym
[hidepost]
Use of Wikipedia in judicial practice
Using information from Wikipedia is a regular activity for many people – in judicial application of law, however, it causes extreme reactions. It results from the conviction that taking judicial decisions is such an important and responsible task that it cannot rely on sources which are not formally recognized as reliable (like traditional encyclopedias, handbooks, etc.). The research, the results of which have been presented in this paper, shows that Polish courts do refer to Wikipedia for two main purposes: to get information and to confirm that a fact relevant for the case is well-known. The analysis of this issue has, however, a broader dimension than merely provide an answer to the question about rationality of citing sources of disputable reliability. It reflects also a phenomenon of seeking external references (authorities) by the court to support its decisions – which nowadays (as an example of Wikipedia may depict) means also references to non-traditional sources of information.
Key words: Wikipedia, judicial opinions, legal argumentation, science and the caselaw, searching for external references (authorities)
* Autorka jest koordynatorką projektu badawczego „Uzasadnienia decyzji stosowania prawa” w INP PAN; asystentką – specjalistką w Biurze Orzecznictwa NSA; laureatką „Diamentowego Grantu” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
1 Już wykorzystywanie Wikipedii w pracach magisterskich i licencjackich wzbudza spore kontrowersje – zob. m.in. A. Zawistowski, Wikipedia w służbie nauki, Rzeczp. z 12.1.2011 r., dostępny na: http://www.rp.pl/artykul/593032-Wikipedia-w-sluzbie-nauki.html#ap-1 (sprawdzono: 10.11.2016 r.).
2 J.C. Miller, H.B. Murray, Wikipedia in Court: When and How Citing Wikipedia and Other Consensus Websites Is Appropriate, „St. John’s Law Review” 2011, vol. 84, Issue 2, s. 640–641.
3 Pojawiły się pierwsze opracowania naukowe, m.in. S. Grabarczuk, Wykorzystanie internetowej encyklopedii Wikipedia w orzecznictwie sądów administracyjnych [w:] E-administracja. Szanse i zagrożenia, pod red. T. Stanisławowskiego, B. Przywory, Ł. Jurka, Lublin 2013; dostępny na: http://www.depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/4298/Wykorzystanie%20Wikipedii%20w%20orzecznictwie%20sądów%20administracyjnych.pdf oraz K. Dąbrowski, S. Grabarczuk, 223 orzeczenia z Wikipedią. Wykorzystanie internetowej encyklopedii Wikipedia w uzasadnieniach wyroków sądów polskich, „Rozprawy z zakresu nauk prawnych” Nr 3/2012; dostęp: https://depot.ceon.pl/xmlui/bitstream/handle/123456789/2232/Dąbrowski,%20Grabarczuk,%20223%20orzeczenia,%202012.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Nie obejmowały one jednak refleksji nad całością orzecznictwa sądowego i poruszały wybrane elementy tej problematyki (pierwszy tekst dotyczył w szczególności prawidłowego sposobu cytowania treści Wikipedii, drugi analizował tylko orzecznictwo sądów administracyjnych). Rozważania na temat tego zagadnienia przybrały także publicystyczne oblicze, m.in. w tekstach: S. Wikariak, Wikipedia weszła do orzeczeń sądowych, Rzeczp. z 14.2.2014 r. czy P. Waglowski, Dostępność źródeł: motywy z Wikipedii w orzecznictwie polskich sądów, dostępny na: http://prawo.vagla.pl/node/8206
4 W polu zainteresowania opracowania jest to, jak Wikipedia jest wprowadzana do rozumowania ujawnionego w uzasadnieniu sądowym, nie zaś samo postrzeganie jej jako środka dowodowego na płaszczyźnie procedury postępowania sądowego.
5 D. Jemielniak, Życie wirtualnych dzikich. Netnografia Wikipedii największego projektu współtworzonego przez ludzi, Warszawa 2013, s. 291.
6 Wiele treści może ulec zmianie od momentu, kiedy sędziowie z nich korzystają do czasu zetknięcia się z uzasadnieniem, F.L. Peoples, The citation of Wikipedia in judicial opinions, „Yale Journal of Law and Technology” 2010, vol. 12, issue 1, s. 16. Dostrzega się również, że zmiany w treści haseł mogą prowadzić do niepewności i niestabilności orzecznictwa – zob. E. Volokh, Citing Wikipedia in Court Opinions, dostępny na: http://volokh.com/2012/08/16/citing-wikipedia-in-court-opinions/. Hasła w słownikach tworzonych bardziej tradycyjnie, lecz dostępnych online, także mogą być często modyfikowane, co utrudnia prześledzenie toku rozumowania sądu przeprowadzonego z ich użyciem. Zob. S. Żurowski, Leksykografia w pracy prawnika – suplement, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” Nr 2/2015, s. 31–32.
7 D. Jemielniak, op. cit., s. 159; F.L. Peoples, op. cit., s. 4.
8 A.L. Wagner, Wikipedia Made Law? The federal judicial citation of Wikipedia, „The John Marshall Journal of Information Technology & Privacy Law” 2008, vol. 26, issue 2 Journal of Computer & Information Law, s. 232 i 233.
9 Ibidem, s. 232 i 233.
10 D. Jemielniak, op. cit., s. 46, 48–52.
11 Zob. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia (sprawdzono: 12.11.2016 r.).
12 Zob. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia (sprawdzono: 12.11.2016 r.).
13 D. Jemielniak, op. cit., s. 42.
[/hidepost]