Zwalczanie przestępczości gospodarczej w Polsce na tle doświadczeń brytyjskich – wybrane zagadnienia
[hidepost=1]
2) Wielka Brytania
Podobnie zresztą ma to miejsce w Wielkiej Brytanii, w której zwalczaniem przestępczości gospodarczej zajmuje się bardzo wiele organów, o często krzyżujących się kompetencjach, m.in. Biuro do spraw Poważnych Oszustw (Serious Fraud Office, SFO), Agencja do spraw Poważnej i Zorganizowanej Przestępczości (Serious and Organised Crime Agency, SOCA25), Służba Jej Królewskiej Mości do spraw Dochodu i Ceł (Her Majesty’s Revenue and Customs), Policja Miasta Londynu (City of London Police), Policja Metropolitalna (Metropolitan Police Service), Narodowy Urząd do spraw Oszustw (National Fraud Authority, NFA), Urząd do spraw Usług Finansowych (Financial Services Authority, FSA), Prokuratura Królewska (Crown Prosecution Service), Biuro do spraw Uczciwego Handlu (Office of Fair Trading) oraz Ministerstwo Handlu, Innowacji oraz Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills).
Na szczególną uwagę, spośród wymienionych instytucji, zasługuje Biuro do spraw Poważnych Oszustw. Biuro zostało utworzone w 1988 r. na mocy the Criminal Justice Act 198726 w celu zajmowania się poważnymi lub złożonymi oszustwami27 oraz korupcją. SFO jest bezpośrednio podporządkowane Prokuratorowi Generalnemu (Attorney General)28. Biuro nie jest częścią Policji. Zajmuje się nie tylko prowadzeniem śledztw, ale także oskarżaniem przed sądami w sprawach, które prowadziło. Biuro podejmuje rocznie jedynie 30–40 nowych spraw, zakwalifikowanych przez dyrektora SFO, który podejmując decyzje bierze pod uwagę: wysokość szkody (z reguły ponad 1 mln GBP), wpływ oszustwa na gospodarkę kraju oraz jego reputację jako bezpiecznego miejsca do prowadzenia biznesu, faktyczną lub prawną złożoność sprawy oraz interes publiczny29.
Pierwszoplanową rolę w walce z przestępczością gospodarczą pełni Policja Miasta Londynu, w szczególności jej Zarząd do spraw Przestępstw Gospodarczych (Economic Crime Directorate, ECD). To pracownicy tego wydziału zajmują się przestępczością popełnianą w londyńskim City – siedzibie setek banków i innych firm finansowych. W ramach ECD funkcjonują komórki do spraw: oszustw (m.in. bankowych, ubezpieczeniowych, inwestycyjnych, giełdowych (wykorzystywanie poufnych informacji), internetowych, według modelu nigeryjskiego), prania pieniędzy, czeków i kart bankowych, wywiadu oraz korupcji zagranicznej. W ECD funkcjonuje również specjalny Departament do spraw Oszustw Ubezpieczeniowych. Policja Miasta Londynu od 2008 r. pełni ponadto rolę krajowej instytucji wiodącej w walce z oszustwami, odpowiedzialnej za edukację i fachowe doradztwo w tej dziedzinie. Oznacza to także obowiązek przejmowania przez City of London Police przypadków poważnych lub złożonych spraw, zwłaszcza gdy wymagają one współpracy międzynarodowej30. Stało się tak w wyniku realizacji zaleceń zawartych w rządowym raporcie dotyczącym oszustw z 2006 r.31
Narodowy Urząd do spraw Oszustw jest rządową agencją powołaną w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (Home Office) w celu koordynowania walki z oszustwami. Powołanie NFA nastąpiło w wyniku realizacji, wspomnianego wyżej, rządowego raportu dotyczącego oszustw z 2006 r. Instytucja ta sama nie prowadzi postępowań dotyczących oszustw, a jej pracownicy nie mają uprawnień śledczych. Jej zadaniem jest wyznaczanie priorytetów w walce z oszustwami, koordynacja współpracy pomiędzy podmiotami publicznymi oraz prywatnymi zajmującymi się tą walką oraz udzielanie pomocy eksperckiej.
Koordynacją oraz udzielaniem pomocy eksperckiej w zakresie spraw gospodarczych ma w przyszłości zająć się Kierownictwo Przestępstw Gospodarczych (Economic Crime Command) w Narodowej Agencji do spraw Przestępstw. Powołanie tej jednostki ma służyć lepszej koordynacji oraz wymianie i wykorzystaniu gromadzonych danych pomiędzy instytucjami zajmującymi się przestępczością gospodarczą. Do zadań kierownictwa ma należeć m.in. zapewnienie wykorzystania w sprawach dotyczących najbardziej skomplikowanych przestępstw gospodarczych technik używanych dotychczas z powodzeniem w walce z przestępczością zorganizowaną. Do czasu utworzenia NCA funkcjonuje, powołana w 2011 r., Rada Koordynacyjna do spraw Przestępstw Gospodarczych (The Economic Crime Coordination Board), której zadaniem jest wspieranie bliższej współpracy między agencjami, wskazywanie słabych stron tej współpracy, tworzenie dobrych praktyk w tym zakresie. Kompetencje Rady w żadnym jednak stopniu nie naruszają uprawnień poszczególnych agencji32.
Kolejną instytucją zajmującą się walką z przestępstwami gospodarczymi jest Urząd do spraw Usług Finansowych33. Jest to niezależny od rządu regulator, który wśród wielu kompetencji dysponuje również uprawnieniem do ścigania i oskarżania w sprawach o przestępstwa wykorzystywania poufnych informacji, prania pieniędzy, oszustw, świadczenia bez zezwolenia usług finansowych oraz innych nadużyć giełdowych34. Co nie mniej istotne, FSA dysponuje przede wszystkim uprawnieniami o charakterze administracyjnym, w tym może nakładać kary finansowe na nadzorowane podmioty oraz cofać udzielone im zezwolenia. O wyborze środków (karne lub administracyjne) decyduje w konkretnej sprawie specjalny komitet, którzy bierze pod uwagę m.in. stopień współpracy ze strony osób lub firm będących w zainteresowaniu urzędu35. FSA jest także miejscem, do którego zobowiązane podmioty raportują o podejrzanych transakcjach.
[/hidepost]