Zwrot pożyczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziego
[hidepost]
Ponadto stosunek służbowy sędziego może ustać w przypadku utraty przez niego obywatelstwa polskiego (art. 68 ust. 3 PrUSP). Utrata obywatelstwa w świetle art. 46 ustawy z 2.4.2009 r. o obywatelstwie polskim6 następuje z chwilą uzyskania zgody Prezydenta RP na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Zgodę prezydenta musi poprzedzić wniosek sędziego, złożony zgodnie z procedurą przewidzianą w rozdziale 6 ObPolU.
Obowiązujące przepisy nie przewidują innych okoliczności, poza wyżej przywołanymi, uzasadniającymi wcześniejszy zwrot pożyczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziego7. Przesłanką taką nie będzie ani przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe, ani powołanie na inne stanowisko sędziowskie, przejście lub przeniesienie w stan spoczynku, czy też nałożenie kary dyscyplinarnej, innej niż wspomniane złożenie z urzędu.
Wysokość oprocentowania niespłaconej kwoty pożyczki
Według § 10 ust. 2 MieszkSędzR, w razie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego w sposób, o którym mowa w art. 68 PrUSP, zwrotowi, w formie jednorazowej spłaty, podlega kwota niespłaconej pożyczki oprocentowanej w wysokości 7,3% do dnia jej spłaty.
Z treści przepisu wynika tylko, że spłata powinna nastąpić w formie jednorazowej spłaty. Spłata ta powinna obejmować kwotę kapitału pozostałą do spłaty, aktualne odsetki oraz odsetki od niespłaconej części pożyczki. Nie został wskazany termin tej spłaty. Jak się wydaje, termin ten powinien określić – mając na względzie dany przypadek i możliwości finansowe pożyczkobiorcy – organ rozpatrujący wniosek o przyznanie pomocy finansowej8. Organem tym w odniesieniu do sędziów pełniących służbę na obszarze danej apelacji będzie prezes właściwego sądu apelacyjnego. Minister Sprawiedliwości w stosunku do sędziów delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości, których wynagrodzenia są finansowane ze środków pozostających w dyspozycji Ministra Sprawiedliwości, prezesów sądów apelacyjnych oraz kierowników jednostek organizacyjnych podległych temu ministrowi lub przez niego nadzorowanych9. Sporadycznie decyzje będą podejmowane przez kierowników wspomnianych jednostek w odniesieniu do sędziów delegowanych do tych jednostek.
Kwota niespłaconej pożyczki podlegająca zwrotowi, oprocentowana jest w wysokości 7,3% do dnia jej spłaty. Wysokość tej kwoty może budzić zastrzeżenia. Według art. 96 § 3 PrUSP, Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, sposób planowania i wykorzystywania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów oraz warunki przyznawania pomocy z uwzględnieniem zaangażowania środków własnych sędziego, udziału kolegiów sądów w przyznawaniu pomocy oraz zasady racjonalności gospodarowania środkami oraz przy przyjęciu zasady, że w razie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego w sposób, o którym mowa w art. 68 PrUSP, pożyczka podlega zwrotowi wraz z oprocentowaniem w wysokości obowiązującej przy powszechnie dostępnych kredytach bankowych. Przepis stanowi zatem, że oprocentowanie niespłaconej kwoty powinno być na poziomie komercyjnych kredytów hipotecznych. Aktualnie oprocentowanie takich kredytów, a dokładanie ich RRSO (wskaźnik rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania określający cały koszt kredytu), nie przekracza ogólnie 4,5%10 (RRSO każdego kredytu jest inne). W ostatnim czasie wysokość referencyjnej stopy procentowej, określanej przez Radę Polityki Pieniężnej, spadła do poziomu 1,5%11. Skąd zatem rozbieżność między wysokością oprocentowania wskazanego w rozporządzeniu a oprocentowaniem powszechnie dostępnych kredytów mieszkaniowych?
MieszkSędzR ogłoszone zostało 19.7.2012 r. i weszło w życie 27.7.2012 r. W uzasadnieniu jego projektu wskazano, że „w niezmienionej wysokości (7,3%) pozostawiono oprocentowanie kwoty niespłaconej pożyczki (§ 10 ust. 2), która podlega zwrotowi w formie jednorazowej spłaty, w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego w sposób, o którym mowa w art. 68 PrUSP”12. Wobec takiego zapisu, a w szczególności wzmianki o niezmienności wysokości oprocentowania, należy cofnąć się do wcześniejszych regulacji. W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 11.4.2003 r. w sprawie sposobu planowania i wykorzystywania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów oraz warunków przyznawania pomocy finansowej z tych środków13 wysokość oprocentowania określona została na 7,3% do dnia jej spłaty. Wysokość ta obowiązywała w okresie od 3.12.2008 r.14 do dnia uchylenia rozporządzenia. Wcześniej (od 24.8.2007 r.) wysokość tego oprocentowania wynosiła 5%15. Pierwotnie była to „wysokość stopy procentowej kredytów na cele budownictwa mieszkaniowego stosowana przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski S.A. w dniu, w którym pożyczka stała się wymagalna”. Faktycznie zatem wysokość oprocentowania kwoty niespłaconej pożyczki podlegająca zwrotowi, pozostaje niezmieniona od 7 lat. Przepis § 10 ust. 2 MieszkSędzR nie wypełnia dyspozycji art. 96 ust. 3 in fine PrUSP i tym samym wymaga natychmiastowej korekty.
Jako postulat de lege ferenda należy również zgłosić wniosek o zmianę art. 96 ust. 3 in fine PrUSP w zakresie, w jakim odnosi się on do „oprocentowania obowiązującego przy powszechnie dostępnych kredytach bankowych”. Brak bowiem oficjalnego źródła określającego takie oprocentowanie. Prawodawca nie określił też, czy ma to być oprocentowanie najwyższe, najniższe, średnia arytmetyczna, mediana lub też moda (dominanta). Poza tym częsta zmiana oprocentowania kredytów hipotecznych, wymusza ciągłe zmiany § 10 ust. 2 MieszkSędzR. Moim zdaniem, lepszym rozwiązaniem byłby zapis, według którego pożyczka podlega zwrotowi wraz z oprocentowaniem stanowiącym wielokrotność jej aktualnego oprocentowania (określanego corocznie w ustawie budżetowej) lub też wielokrotność referencyjnej stopy procentowej, względnie wielokrotność stopy lombardowej NBP (ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej). Wartość taką można ustalić sięgając do ogólnodostępnych publikatorów, w przeciwieństwie do bliżej nieokreślonego oprocentowania „dostępnych kredytów bankowych”.
[/hidepost]