Pamięci Prof. dr. hab. Andrzeja Marka

 
Konferencja pt.: „Kodyfikacja ustroju władzy
sądowniczej?”, Warszawa 2011 r.

W dniu 22.2.2012 r. pożegnaliśmy Profesora Andrzeja Marka. Słuchając w trakcie uroczystości pogrzebowych przemówień przedstawicieli władz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydziału Prawa i Administracji tej uczelni, a także instytutów prawa karnego z większości ośrodków uniwersyteckich w kraju, jeszcze raz zdaliśmy sobie sprawę, ile mieliśmy szczęścia z tego powodu, że na swej drodze zawodowej spotkaliśmy Profesora, którego bez wątpienia można zaliczyć do grona najwybitniejszych przedstawicieli nauki prawa karnego w historii naszego kraju.

Profesor Andrzej Marek urodził się 9.5.1940 r. w Brzozowie. Po ukończeniu nauki w szkole podstawowej i liceum ogólnokształcącym w Szczecinie Profesor podjął studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Po ukończeniu studiów w 1964 r. został zatrudniony w charakterze asystenta w Katedrze Prawa Karnego. W tym samym roku podjął aplikację sądową zakończoną w 1966 r. egzaminem sędziowskim. Doktoryzował się w 1968 r. na podstawie rozprawy pt. „Stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu jako podstawa umorzenia postępowania karnego”,napisanej pod kierunkiem Prof. dr. hab. Wiesława Daszkiewicza. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1972 r. w Uniwersytecie Łódzkim na podstawie rozprawy pt. „Warunkowe umorzenie postępowania karnego w polskim ustawodawstwie karnym”,która uzyskała nagrodę w prestiżowym konkursie miesięcznika „Państwo i Prawo” na najlepsze prace doktorskie i habilitacyjne. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1979 r., a tytuł profesora zwyczajnego nauk prawnych w 1985 r.

Profesor Andrzej Marek przejawiał nie tylko zdolności w zakresie nauki prawa i procesu karnego, ale również talenty organizacyjne. W związku z tym pełnił na toruńskim uniwersytecie liczne funkcje akademickie. W latach 1973–1975 był prodziekanem, a w latach 1978–1981 dziekanem Wydziału Prawa i Administracji. W latach 1979–1990 był dyrektorem Instytutu Prawa Karnego i Kryminologii, a od 1990 r. pełnił funkcję kierownika Katedry Prawa Karnego i Kryminologii. Ponadto, przez wiele kadencji był członkiem Senatu toruńskiej uczelni, reprezentując Wydział Prawa i Administracji.

Zakres zainteresowań Profesora obejmował prawo karne, prawo karne procesowe, prawo wykroczeń, kryminologię, wiktymologię. W ramach tych dziedzin prawa karnego Jego dorobek obejmuje ponad 300 publikacji, ­monografii, podręczników, artykułów, komentarzy ustaw i ekspertyz, w tym około 50 obcojęzycznych (głównie w języku angielskim i niemieckim), które ukazały się w USA, Niemczech, we Włoszech, Holandii, Polsce i innych krajach. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują opracowania monograficzne: „Stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu jako podstawa umorzenia postępowania karnego”, „Studia Iuridica”, Toruń 1970; „Warunkowe umorzenie postępowania karnego w polskim ustawodawstwie karnym”, Warszawa 1973; „Kradzież i paserstwo mienia prywatnego”, red. nauk. i współautor, Warszawa 1985; „Księga ­Jubileuszowa ­Więziennictwa”, red. nauk. i współautor, Warszawa 1990. W tym miejscu przywołać również trzeba opracowanie dotyczące istoty i granic obrony koniecznej w prawie karnym, wydane na gruncie KK z 1969 r. („Obrona konieczna w prawie karnym (na tle teorii i orzecznictwa Sądu Najwyższego”,Warszawa 1979) i wznowione na gruncie KK z 1997 r. („Obrona konieczna w prawie karnym. Teoria i orzecznictwo”,Warszawa 2008). Profesor był również Autorem wiodących podręczników do nauki prawa karnego i prawa wykroczeń, na podstawie których kształciły się pokolenia studentów prawa w całym kraju, a także Autorem komentarza do Kodeksu karnego, cenionego zwłaszcza przez przedstawicieli organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

Profesor Andrzej Marek aktywnie uczestniczył w procesie tworzenia i reformowania prawa karnego. Był członkiem Komisji ds. Reformy Prawa Karnego (1989–1996), Komisji powołanej przez Prezydenta RP w sprawie nowelizacji Kodeksu karnego (2001–2002), ekspertem Nadzwyczajnej Komisji Sejmu do Spraw Zmian w Kodyfikacji (2002–2004), przewodniczącym zespołu prawa karnego materialnego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości (2004–2005).

Był także członkiem międzynarodowych i krajowych organizacji naukowych, takich jak: International ­Association of Penal Law, International Society of ­Criminology, World Society of Victimology, Towarzystwo Naukowe Prawa Karnego, Polskie Towarzystwo Kryminologiczne im. St. Batawii i Towarzystwo Naukowe w Toruniu.

Wspierał środowisko sędziowskie i Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, czego wyrazem był jego aktywny udział w Radzie Programowej Kwartalnika „Iustitia”, która boleśnie odczuła stratę wybitnego autorytetu i życzliwego recenzenta.

Dobitnym przejawem wiodącej roli Profesora wśród pracowników nauki zajmujących się prawem karnym materialnym było powierzenie mu przez Wydawnictwo C.H. Beck funkcji redaktora naczelnego „Systemu Prawa Karnego”, będącego bezprecedensowym przedsięwzięciem w naszym piśmiennictwie, w które zaangażowani są czołowi przedstawiciele teorii i praktyki prawa karnego z całego kraju.

Za zasługi dla rozwoju nauki, zaangażowanie w procesy legislacyjne i pracę na rzecz środowiska akademickiego, został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a także licznymi nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Rektora UMK, przyznanymi za wybitne osiągnięcia naukowe.

Przy całym tym ogromnym dorobku naukowym, docenionym poprzez liczne wyróżnienia i odznaczenia, Profesor pozostał skromnym, serdecznym i życzliwym, a przez to niezwykle lubianym przez studentów Nauczycielem. Traktował indywidualnie każdego swojego studenta, dzielił się swoją ogromną wiedzą i doświadczeniem, ale przede wszystkim zachęcał do ukształtowania własnego krytycznego poglądu na problemy prawa karnego. Rzesze studentów prawa na wszystkich uczelniach w Polsce korzystało i z pewnością nadal będzie korzystać z podręczników przez Niego opracowanych, bo miał On wyjątkową i unikalną zdolność zrozumiałego opisywania najbardziej złożonych problemów prawa karnego, nie unikając przy tym wyrażania własnych poglądów. Profesor nie ukrywał, że szeroko pojęte prawo karne to jego pasja, zawsze był bardzo zaangażowany w prowadzony wykład czy też zajęcia seminaryjne. Dzięki temu, Jego wykłady były niezwykle fascynującym przeżyciem, a przez to pozostały niezapomniane. Wielokrotnie, zawsze z tym samym szacunkiem i sympatią, wspominał swojego mistrza, którym był prof. Śliwowski.

Profesor Andrzej Marek miał ogromny dar zjednywania sobie ludzi, okazywał każdemu człowiekowi szacunek i sympatię, a także zawsze był gotowy do udzielenia bezinteresownej pomocy. Dzięki temu był bardzo szanowany i lubiany w każdym środowisku, w jakim się znalazł, nie tylko akademickim, ale też wśród praktyków prawa, polityków czy dziennikarzy. Dla swoich studentów, seminarzystów, doktorantów to On pozostanie Nauczycielem, Mentorem, Mistrzem. Tak zapisał się w naszej pamięci – uśmiechnięty, życzliwy, serdeczny, przechadzający się po wydziałowych korytarzach ze swoją nieodłączną fajką.

Piotr Gensikowski, Ewa Stępień