Pamięci
Stanisława Rudnickiego
Prezesa Sądu Najwyższego
Dnia 15.2.2012 r. cywilistyka polska poniosła dotkliwą stratę, zmarł Stanisław Rudnicki, sędzia Sądu Najwyższego, wybitny autor publikacji prawniczych.
Stanisław Rudnicki urodził się 20.11.1926 r. w Piastowie koło Warszawy. Uczęszczał do gimnazjum im. Wojciecha Górskiego w Warszawie, w czasie okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach. Brał udział w konspiracji, m.in. jako dowódca drużyny do zadań specjalnych (dywersja) w VII Obwodzie Armii Krajowej. Za tę działalność został odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Partyzanckim oraz londyńskim Krzyżem Armii Krajowej, który bardzo cenił.
Po wojnie zdał egzamin maturalny w Liceum Ogólnokształcącym w Bielsku, ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim i odbył aplikację sądową w okręgu Sądu Okręgowego w Cieszynie.
W 1951 r. został powołany na stanowisko sędziego Sądu Powiatowego dla m. Katowice w Katowicach, a w 1953 r. objął stanowisko sędziego Sądu Wojewódzkiego w Katowicach. W 1963 r. Stanisław Rudnicki został delegowany do Sądu Najwyższego, gdzie wykonywał obowiązki sędziego oraz czynności w Biurze Orzecznictwa. W 1964 r. został sędzią Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy. Lata 1965–1970 to okres delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości, gdzie był starszym radcą w Departamencie Ustawodawczym, a następnie naczelnikiem Wydziału Prawa Cywilnego i Adwokatury. Po zakończeniu delegacji orzekał w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie, a w 1972 r. wybrany został sędzią Sądu Najwyższego. Orzekając w Sądzie Najwyższym Stanisław Rudnicki był sprawozdawcą wielu ważnych i precedensowych orzeczeń, których uzasadnienia, zawierające jasne, a jednocześnie pogłębione jurydycznie wywody, do dzisiaj są wzorem do naśladowania.
Na przełomie września i października 1980 r. powstała przy Sądzie Najwyższym organizacja zakładowa NSZZ „Solidarność”. Jej współzałożycielem, a później przewodniczącym, został Stanisław Rudnicki. Od początku działalność organizacji spotkała się z wrogim nastawieniem i szykanami ówczesnego Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. Te działania odniosły jednak odwrotny od zamierzonego skutek, skonsolidowały organizację i zachęciły do dalszych działań. Wspomnieć należy, że w ramach komisji zakładowej opracowano m.in. założenia nowej ustawy o Sądzie Najwyższym, których istotą było usunięcie wszystkich przepisów ograniczających niezależność sądu, niezawisłość i nieusuwalność sędziów. Założenia te były podstawą nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym w 1989 r.
W listopadzie 1981 r. Stanisław Rudnicki był kandydatem NSZZ „Solidarność” w wyborach na prezesa Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy, który miał być przedstawiony Ministrowi Sprawiedliwości. Po raz pierwszy kandydatów zgłaszano swobodnie, a głosowanie było tajne. Przy niemal stuprocentowej frekwencji sędzia S. Rudnicki otrzymał największą liczbę głosów, pozostawiając pozostałych kandydatów daleko w tyle. Minister Sprawiedliwości przedstawił jednak przewodniczącemu Rady Państwa kandydaturę członka partii, który otrzymał nominację na prezesa tego Sądu.
Z dniem wprowadzenia stanu wojennego sędziemu Stanisławowi Rudnickiemu zakazano wstępu do Sądu Najwyższego, a Pierwszy Prezes tego Sądu wystąpił z wnioskiem o odwołanie go ze stanowiska sędziego motywując to tym, że „obywatel Stanisław Rudnicki utożsamia się nadal z kontrrewolucyjną działalnością większej części kierownictwa NSZZ Solidarność” i „nie daje rękojmi należytego wykonywania obowiązków sędziego Sądu Najwyższego”. Uchwałą Rady Państwa z 16.1.1982 r. Stanisław Rudnickizostał odwołany ze stanowiska sędziego Sądu Najwyższego. Przez rok nie mógł znaleźć pracy, działał wtedy społecznie w pracach Komitetu Prymasowskiego przy Kościele św. Marcina w Warszawie, współpracował też z organizatorami zagranicznej akcji pomocy dla rodzin represjonowanych. W 1983 r. uzyskał wpis na listę adwokatów Izby Adwokackiej w Radomiu i zaczął praktykę w zespole adwokackim w Grójcu.
W wyniku przemian demokratycznych końca lat 80. Prezydent RP postanowieniem z 4.6.1990 r. powołał Stanisława Rudnickiego ponownie na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego i jednocześnie powołał go na stanowisko Prezesa Sądu Najwyższego, powierzając mu kierowanie pracami Izby Cywilnej.