Zwrot pożyczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziego
Ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych1 przyznaje sędziom możliwość korzystania z pomocy finansowej na zaspokojenie ich potrzeb mieszkaniowych, jednak bardzo ogólnie reguluje to zagadnienie. Sposób planowania i wykorzystywania środków na pożyczki, warunki przyznawania pomocy oraz zasady jej zwrotu, w razie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego szczegółowo określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 9.7.2012 r. w sprawie sposobu planowania i wykorzystywania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów oraz warunków przyznawania pomocy finansowej z tych środków2. W artykule została omówiona kwestia zwrotu pomocy finansowej, a w szczególności jego przesłanki oraz oprocentowania niespłaconej części pożyczki. MieszkSędzR stanowi, że w razie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku służbowego sędziego w sposób, o którym mowa w art. 68 PrUSP, udzielona pożyczka podlega zwrotowi (§ 10 ust. 1).
[hidepost]
Rozwiązanie stosunku służbowego sędziego
W świetle przepisów Konstytucji RP sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieokreślony faktycznie aż do śmierci, są nieusuwalni, a złożenie sędziego z urzędu może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie. Ustawą tą jest PrUSP.
Rozwiązanie stosunku służbowego sędziego może nastąpić wówczas, gdy sędzia zrzekł się urzędu (art. 68 § 1 PrUSP). Sędzia podejmując decyzję o zrzeczeniu się urzędu, składa stosowne oświadczenie Ministrowi Sprawiedliwości. Zrzeczenie się urzędu staje się skuteczne po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia, przy czym na wniosek sędziego Minister Sprawiedliwości może określić inny termin zrzeczenia się. Po otrzymaniu oświadczenia sędziego, Minister Sprawiedliwości zobowiązany jest zawiadomić o tym fakcie Prezydenta RP oraz Krajową Radę Sądownictwa. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z 9.12.2003 r.3, sędzia zrzekający się urzędu ma możliwość cofnięcia złożonego oświadczenia. Pogląd ten nie zyskał jednak akceptacji doktryny.
T. Liszcz4 stanęła na stanowisku, że „(…) jeżeli natomiast, jak słusznie uczynił to Sąd Najwyższy i sądy niższych instancji orzekające w sprawie, uznać zrzeczenie się urzędu sędziego za akt publicznoprawny, powołane przepisy Kodeksu cywilnego o możliwości odwołania złożonego oświadczenia woli nie mogą być stosowane do odwołania »oświadczenia« o zrzeczeniu się urzędu sędziego. Jednocześnie, ani w Prawie o ustroju sądów powszechnych, ani w żadnej innej ustawie nie ma norm prawnych dotyczących dopuszczalności odwołania tego oświadczenia”.
Z kolei, zdaniem A. Góry-Błaszczykowskiej5: „Mając na względzie wątpliwości interpretacyjne dotyczące omawianych przepisów, należy, choć z przedstawionymi zastrzeżeniami, zaakceptować jednak uchwałę Sądu Najwyższego, co do zasady. Jej uzasadnienie zawiera wiele wątpliwych co do swej słuszności tez, ale w tak precedensowej sprawie, przy całkowitym braku wyraźnej regulacji ustawowej, znalazłoby się równie wiele argumentów wobec tezy przeciwnej. Uchwała Sądu zawiera odpowiedzi na pytania, które dotychczas pozostawały bez odpowiedzi. Do ustawodawcy należy obecnie takie uregulowanie sytuacji związanych z cofnięciem oświadczenia o zrzeczeniu się urzędu przez sędziego, aby zmniejszyć margines wątpliwości, dotyczących omawianego zagadnienia. Dokonana przez Sąd Najwyższy w glosowanej uchwale próba wykładni obowiązujących w tej kwestii przepisów przyniosła odpowiedź w jednostkowej, konkretnej sprawie, nie może jednak służyć za wzorzec postępowania w analogicznych sprawach. Zbyt wiele wątpliwości bowiem budzi przedstawiona w niej argumentacja”.
Wygaśnięcie stosunku służbowego sędziego
Stosunek służbowy sędziego wygasa w przypadku złożenia go z urzędu. Taką karą dyscyplinarną, przewidzianą w art. 109 PrUSP, może zostać ukarany sędzia za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu (przewinienia dyscyplinarne). Z chwilą prawomocności orzeczenia o złożeniu z urzędu ukarany sędzia traci urząd i stanowisko sędziego, a jego stosunek służbowy wygasa. Podkreślić należy, że sędzia odpowiada dyscyplinarnie także za swoje postępowanie przed objęciem stanowiska, jeżeli przez nie uchybił obowiązkowi piastowanego wówczas urzędu państwowego lub okazał się niegodnym urzędu sędziego. Sędzia złożony z urzędu w sposób wskazany w art. 109 § 1 pkt 5 PrUSP nie może zostać ponownie powołany na stanowisko sędziego.
Stosunek służbowy sędziego może ustać z chwilą prawomocnego orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych (art. 39 pkt 1 KK). Artykuł 40 KK precyzuje, że pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
[/hidepost]