Doręczenia w niemieckim postępowaniu cywilnym
[hidepost]
W praktyce często korzysta się z formy doręczenia zastępczego – wrzucenia do skrzynki pocztowej. Jest to rozwiązanie o tyle trafne, że eliminuje konieczność udania się odbiorcy po awizowane pismo. Brak także wątpliwości natury faktycznej, ponieważ zarówno lokale, jak i skrzynki pocztowe, są bardzo dokładnie opisane, co wyklucza możliwość pomyłki doręczyciela. Zdarza się nawet, że małżonkowie posiadają oddzielne skrzynki pocztowe – wtedy zachodzi pewność doręczenia. Wykluczone jest natomiast doręczenie urzędowe na adres skrytki pocztowej.
3) Doręczenie zagraniczne
Odnośnie doręczenia za granicą, to przeprowadza się je w oparciu o umowy międzynarodowe (§ 183 ZPO) lub regulacje unijne. Jeśli przewidują one bezpośrednie doręczenie przez pocztę, to pismo doręcza się listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru (Einschreiben mit Rückschein). W przeciwnym wypadku doręczenie ma nastąpić przez organ obcego państwa na wniosek prezesa sądu. Jeśli doręczenie w taki sposób nie jest możliwe, pismo doręcza właściwe niemieckie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub konsularne. Dowodem doręczenia w dwóch ostatnich przypadkach jest zaświadczenie wystawione przez organ dokonujący doręczenia (§ 183 ust. 4 ZPO).
W razie konieczności doręczenia za granicą, sąd może zarządzić, aby strona w oznaczonym czasie wyznaczyła w kraju pełnomocnika do doręczeń, jeżeli nie ma pełnomocnika procesowego. Gdy strona pomimo wezwania tego nie uczyni, sąd przekazuje pismo poczcie, a po dwóch tygodniach uważa się je za doręczone, aczkolwiek sąd może wyznaczyć termin dłuższy. Dowodem doręczenia jest wzmianka, w której podaje się, na jaki czas i gdzie przesyłkę oddano (§ 184 ZPO). Trybu tego nie stosuje się jednak do doręczeń do innych krajów Unii Europejskiej, regulowanych przez prawo unijne (§ 183 ust. 5 ZPO).
W przypadku doręczenia dokumentów sądowych do krajów Unii Europejskiej, musimy odwołać się do rozporządzenia nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.11.2007 r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych (doręczanie dokumentów) oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/200044. Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej45, rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane. Z tego powodu w analizowanym obszarze postanowienia § 184 ZPO, zakładającego fikcję doręczenia, nie będą miały zastosowania w razie doręczenia do innego kraju, będącego państwem członkowskim Unii.
4) Obwieszczenie
W ramach doręczenia urzędowego wyróżnia się także doręczenie publiczne (öffentliche Zustellung) poprzez obwieszczenie (Bekanntmachung) (§ 185 ZPO)46. Z możliwości tej korzysta się, gdy miejsce pobytu osoby nie jest znane, a nie jest możliwe doręczenie przedstawicielowi ani pełnomocnikowi do doręczeń, gdy doręczenie zagraniczne nie jest możliwe albo nie dało rezultatu, gdy doręczenie nie może nastąpić, ponieważ miejscem doręczenia jest mieszkanie osoby wyłączonej spod jurysdykcji sądowej, w przypadku osób prawnych, które zobowiązane są do ujawnienia adresu przedsiębiorstwa w rejestrze handlowym, a doręczenie nie było możliwe na ten adres, adres osoby uprawnionej do odbioru ani na inny znany bez ustaleń adres.
Doręczenie publiczne zarządza sąd (§ 186 ZPO), wydając postanowienie, które należy za każdym razem uzasadnić47. Odbywa się ono przez wywieszenie komunikatu na tablicy w sądzie albo przez umieszczenie w systemie informatycznym sądu, do którego w sądzie jest publiczny dostęp. Dodatkowo wiadomość może zostać opublikowana w sądowym systemie komunikacyjnym służącym do ogłoszeń. Musi ona zawierać: określenie osoby – adresata, ostatni znany adres, datę, sygnaturę akt i przedmiot postępowania, a także miejsce, gdzie pismo można zobaczyć. Ponadto, należy podać, że pismo zostało publicznie doręczone oraz jego skutki. W aktach czyni się wzmiankę, kiedy wiadomość została wywieszona oraz kiedy ją zdjęto. Ponadto, sąd może zarządzić ogłoszenie (także wielokrotne) w monitorze federalnym (Bundesanzeiger) albo innych publikatorach (§ 187 ZPO). Pismo uważa się za doręczone, jeżeli minął miesiąc od ogłoszenia wiadomości, aczkolwiek sąd może wyznaczyć dłuższy termin (§ 188 ZPO).
Przepis § 189 ZPO przewiduje sanowanie wad prawnych doręczenia. Usunąć można wady prawne każdego rodzaju doręczenia. Działanie tego przepisu jest jednak wyłączone, gdy nastąpiło doręczenie z inicjatywy strony zamiast urzędowego48. Jeżeli nie można dowieść zgodnego z prawem doręczenia dokumentu, albo dokument dotarł z naruszeniem przepisów doręczeniowych, za czas doręczenia uważa się moment, w którym pismo faktycznie dotarło do danej osoby. Natomiast w razie doręczenia adwokatowi, zanim został on ustanowiony pełnomocnikiem procesowym, czynność zostanie konwalidowana w momencie udzielenia pełnomocnictwa, jeżeli będzie znajdował się w posiadaniu pisma49.
[/hidepost]