Doręczenia w niemieckim postępowaniu cywilnym
[hidepost]
Doręczenie z inicjatywy strony
Obok doręczenia z urzędu, w regulacji kodeksowej występuje także doręczenie z inicjatywy strony (im Parteibetrieb), w zależności od tego, czy doręczenie zarządza sąd z urzędu, czy wnosi o nie strona50. W przypadku doręczenia z inicjatywy strony przepisy o doręczeniu urzędowym znajdują odpowiednie zastosowanie (§ 191 ZPO). Zależność między obu rodzajami doręczenia wygląda w ten sposób, że jeżeli przepisy przewidują doręczenie z inicjatywy strony, to doręczenie z urzędu jest bezskuteczne51.
Doręczenie z inicjatywy strony jest możliwe wtedy, gdy pozwala na to przepis prawa albo taki sposób doręczenia wprost przewiduje (§ 191 ZPO). Na gruncie obowiązujących przepisów doręczenie z inicjatywy strony będzie miało zastosowanie do oświadczeń woli (Willenserklärungen) na podstawie § 132 niemieckiego Kodeksu cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch – BGB), tytułów egzekucyjnych (Schuldtiteln), które doręcza się wyłącznie z inicjatywy strony, orzeczeń o udzieleniu zabezpieczenia (Arreste), zarządzeń tymczasowych (einstweilige Verfügungen), sądowych nakazów zajęcia (Pfändungsbeschlüsse), postanowień o przekazaniu (Überweisungsbeschlüsse), zawiadomień trzeciego dłużnika (Benachrichtigungen an den Drittschuldner), zrzeczeń się wierzyciela praw z zastawu i przekazania (Verzichte der Gläubiger auf die Rechte aus der Pfändung und Überweisung), a także tytułów egzekucyjnych, których doręczenie sąd przekazał na wniosek stronie (Vollstreckungsbescheiden)52.
Podmiotem odpowiedzialnym za doręczenie w ramach tego trybu jest komornik sądowy (Gerichtsvollzieher). Komornik otrzymuje od strony właściwe pismo oraz jego odpisy, które sam uwierzytelnia. Odpowiednie zastosowanie przepisów o doręczeniu urzędowym powoduje, że rozważania poczynione odnośnie miejsca oraz dokumentu doręczenia są aktualne także w stosunku do doręczenia z inicjatywy strony. Doręczając pismo komornik wypełnia formularz doręczenia, wzmiankuje przy tym osobę, na zlecenie której działa. Następnie przekazuje wypełniony formularz stronie (§ 193 ZPO).
Komornik może w ramach trybu doręczenia z inicjatywy strony zlecić przeprowadzenie doręczenia poczcie, ale musi uczynić o tym wzmiankę na piśmie. Po doręczeniu poczta niezwłocznie zwraca wypełniony formularz doręczenia komornikowi (§ 194 ZPO). Z brzmienia przepisu § 194 ZPO wynika klarownie, że wykluczone jest bezpośrednie zlecenie doręczenia przez stronę poczcie. Może to uczynić tylko komornik.
W podtytule poświęconym doręczeniu z inicjatywy strony ustawodawca niemiecki umiejscowił także doręczenie wzajemne adwokatów53 (§ 195 ZPO). Ten sposób doręczenia cieszy się w praktyce dużym powodzeniem54. Jeżeli strony są reprezentowane przez adwokatów, dokument może być dostarczony bezpośrednio w ten sposób, że adwokat przekazuje go drugiemu adwokatowi. Dowodem doręczenia jest wówczas potwierdzenie odbioru pisma. Na tym tle trzeba przypomnieć o treści § 174 ZPO, który umożliwia doręczenia między pełnomocnikami za pomocą poczty elektronicznej lub telefaksu.
W niemieckim postępowaniu cywilnym dokładna data doręczenia zazwyczaj nie ma wpływu na bieg terminów, ponieważ przeważnie wystarcza terminowe wpłynięcie wniosku lub oświadczenia, jeżeli wkrótce (demnächst) po tym nastąpi doręczenie (§ 167 ZPO)55. W doktrynie sporne jest, co należy rozumieć pod pojęciem „wkrótce”. Uważa się, że może chodzić także o dłuższy czas, np. więcej niż 14 dni. W takim przypadku rozstrzygająca powinna być kwestia, czy strona własnym niedbalstwem przyczyniła się do zwłoki56.
Doręczenie elektroniczne
Jak już zostało wskazane, przepis § 174 ZPO przewiduje możliwość doręczenia pism za pomocą telefaksu i drogą elektroniczną. Jako powody tej regulacji wskazać można upowszechnienie środków do porozumiewania na odległość oraz względy ekonomiczne57. Słusznie wskazuje się, że doręczenia tradycyjne są skomplikowane, kosztowne i czasochłonne58. Nie może więc dziwić, że dopuszczono alternatywny sposób doręczeń – prostszy i szybszy, niewymagający dużych nakładów finansowych.
Analizowana regulacja była rozwinięciem tendencji występujących w przepisach prawa unijnego. W szczególności elektroniczny sposób doręczenia mieścił się w zakresie pojęcia „wszelkich, właściwych środków”, zawartego w art. 4 ust. 259 rozporządzenia 1393/2007. Mając powyższe na uwadze można stwierdzić, że przepisy prawa unijnego nie zawierają przeszkód dla wprowadzenia doręczeń elektronicznych.
[/hidepost]