Doręczenia w niemieckim postępowaniu cywilnym
[hidepost]
SUMMARY
Service of documents in German civil proceedings
The article discusses service of documents regulated in the German Code of Civil Procedure. This regulation is of a model character and is applied in Germany also in other procedures. The article starts with an analysis of constitutional guarantees for service, which consist of the secrecy of correspondence, secrecy of mail and secrecy of telecommunications, followed by a brief description of the postal service market and functioning of postal operators delivering official mail. The main part of the article is dedicated to the discussion of the service of official documents and service initiated by a party. There is a special type of form to be used for both types of service to document that service has been performed by the deliverer (in most case a postman) for the needs of the proceedings. Also electronic service has been discussed.
* Student 5 roku prawa na WPiA UŚ. Uwagi natury praktycznej poczynione w niniejszym tekście wynikają z doświadczeń autora, który pra-cował latem 2012, 2013 i 2014 r. jako listonosz (Briefzusteller) w Deutsche Post AG we Frankfurcie nad Menem.
1 Słownik języka polskiego. T. 1, pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1978, s. 432.
2 BGBl. I, S. 3202 ze zm. W. Zeiss, K. Schreiber, Zivilprozessrecht, Tübingen 2003, s. 96. Definicja doręczenia znajduje się także np. w ustawie z 12.8.2005 r. o doręczeniach administracyjnych (Verwaltungszustellungsgesetz). Zakłada ona, że doręczeniem jest podanie do wiadomości pisemnego lub elektronicznego dokumentu w formie przewidzianej tą ustawą.
3 BGBl. I, S. 1206. Na podstawie porównania obecnego brzmienia ZPO z ustawą z 25.6.2001 r. można stwierdzić, że w międzyczasie prze-prowadzone zmiany miały charakter redakcyjny i doprecyzowujący. Merytorycznie poszerzono jedynie w § 185 zastosowanie doręczenia publicznego o przypadek osoby prawnej, która jest zobowiązana do zgłoszenia krajowego adresu do rejestru handlowego, jeżeli doręczenie nie było możliwe ani na podany adres, ani na adres wpisanej do rejestru handlowego osoby uprawnionej do odbioru, ani na inny bez ustaleń znany adres.
4 Beschlussempfehlung und Bericht des Rechtsausschusses (6. Ausschuss) zu dem Gesetzentwurf der Bundesregierung, „Drucksache” Nr 14/5564 z 14.3.2001 r., s. 1; B. Kaczmarek, Elektroniczne doręczenia według niemieckiego cywilnego prawa procesowego, ECBKE Nr 1/2007, s. 2.
5 Gesetzentwurf der Bundesregierung – Entwurf eines Gesetzes zur Reform des Verfahrens bei Zustellungen im gerichtlichen Verfahren, „Drucksache” Nr 14/4554 z 9.11.2000 r., s. 1.
6 Beschlussempfehlung und Bericht des Rechtsausschusses…, op. cit., s. 1. Przepis § 63 ust. 2 ustawy z 3.9.1953 r. o sądach ubezpieczeń społecznych (Sozialgerichtsgesetz) stanowi o doręczeniu z urzędu według przepisów ZPO; tak samo § 56 ust. 2 ustawy z 21.1.1960 r. o sądach administracyjnych (Verwaltungsgerichtsordnung) i § 53 ust. 2 ustawy z 6.10.1965 r. o postępowaniu przed sądami finansowymi (Finanzgerichtsordnung). Kodeks postępowania karnego (Strafprozessordnung) w § 37 ust. 1 stanowi, że dla postępowania przy doręczeniach odpowiednio stosuje się przepisy ZPO, a § 46 ust. 2 ustawy z 3.9.1953 r. o sądach pracy (Arbeitsgerichtsgesetz) odsyła do przepisów ZPO o postępowaniu przed sądami rejonowymi, co obejmuje także przepisy ZPO o doręczeniach. Przepis § 4 postępowania upadłościowego (Insolvenzordnung) odsyła do ZPO, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, co oznacza zastosowanie przepisów ZPO o doręczeniach. Wzmiankowana już ustawa z 12.8.2005 r. o doręczeniach administracyjnych (Verwaltungszustellungsgesetz) odsyła w § 3 ust. 2 do przepisów § 177 do 182 ZPO w razie dokonywania doręczenia przez pocztę.
7 W. Zeiss, K. Schreiber, op. cit., s. 96.
8 M. Kessen [w:] H. Prütting, M. Gehrlein (red.), ZPO Kommentar, Köln 2010, s. 618.
9 BGBl. 1949 S. 1. Tłumaczenie B. Banaszaka i A. Malickiej na język polski dostępne na: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/niemcy2011.html.
10 Zajęcie listów w ramach szerokiej hipotezy przewiduje § 94 StPO, a jednoznaczne odniesienie do poczty ma § 99 StPO. W każdym wypadku do otwarcia przesyłki pocztowej uprawniony jest sąd, który może w razie potrzeby przenieść to uprawnienie na prokuraturę. Zdarza się, że policja, działając na polecenie sądu, przeprowadza kilkudniowe kontrole korespondencji. Przykładowo, w 2007 r. policjanci przez trzy dni kontrolowali listy w hamburskim centrum przesyłkowym Deutsche Post AG, aby trafić na ślad przeciwników szczytu grupy G8. Die Deutsche Post hat Ende vergangener Woche bestätigt, dass es systematische Polizeikontrollen von Briefsendungen in Hamburg gegeben hat, „Kurier Express Paket Nachrichten” Nr 22 z 1.6.2007 r. Odrębne zagadnienie stanowi naruszanie tajemnicy korespondencji, poczty i telekomunikacji przez tajne służby, działające w tym zakresie w oparciu o ustawę z 13.8.1968 r. o ograniczeniu tajemnicy korespondencji, pocztowej i telekomunikacyjnej (Gesetz zur Beschränkung des Brief-, Post- und Fernmeldegeheimnisses), BGBl. I S. 949.
11 Zob. postanowienie Wyższego Sądu Krajowego w Karlsruhe z 10.1.2005 r. (OLG Karlsruhe, 1 Ws 152/04, dostępne na: http://openjur.de/u/31364.html, sprawdzono: 29.3.2014 r.).
12 Naruszenie tajemnicy korespondencji penalizuje § 202 niemieckiego Kodeksu karnego z 15.5.1871 r. (Strafgesetzbuch – StGB ), BGBl. I S. 3322 (t. jedn.: z 13.11.1998 r.), za co grozi kara grzywny lub kara pozbawienia wolności do roku. Co do granic nieuprawnienia, zob. przykładowo orzeczenia Wyższego Sądu Krajowego w Stuttgarcie z 13.4.2010 r. (OLG Stuttgart, Ws 69/10, dostępne na: http://openjur.de/u/352873.html, sprawdzono: 29.3.2014 r.) oraz Krajowego Sądu Pracy w Hamm z 19.1.2003 r. (LAG HAMM, 14 Sa 1972/02, dostępne na: http://openjur.de/u/95106.html, sprawdzono: 29.3.2014 r.), z których wynika, że:
a) nie narusza tajemnicy korespondencji funkcjonariusz zakładu karnego, żądający otwarcia przez osadzonego przesyłki w celu upewnienia się, czy rzeczywiście pochodzi ona od adwokata, gdy uzyskał zgodę adresata;
b) nie jest naruszeniem tajemnicy korespondencji otwieranie przez pracownika przesyłek zaadresowanych do biura bez konkretnych danych personalnych adresata, w celu rozdziału korespondencji zgodnie z zasadami wewnętrznej właściwości. Z drugiej strony, Krajowy Sąd Pracy w Hamm orzekł, że szef przedsiębiorstwa może otwierać pocztę skierowaną do pracowników, jeżeli na kopercie nie ma dopisku „poufne” lub „do rąk własnych”. Briefgeheimnis im Betrieb, „Allgemeine Fleischer Zeitung” Nr 22 z 2.6.2010 r.
[/hidepost]