Kobiety jako sędziowie a ETPCz

(inne teksty tego autora)

[hidepost]

Nie można wykluczyć, że w związku z wzrastającą liczbą sędziów – kobiet w państwach-stronach EKPCz, na wokandzie EPTCz pojawiać się będą szerzej sprawy związane z instytucją wyłączenia sędziego. Istotne może być pytanie, czy płeć jest okolicznością wpływającą na bezstronność sędziego. Przykładowo, czy bezstronna będzie sędzia – kobieta rozstrzygająca sprawę związaną z przemocą domową, w której sprawca jest mężczyzną, a kobieta ofiarą. Oczywiście taki ewentualny zarzut można zasadnie odwrócić, zaś automatyczne uznanie przypadku dyskryminacji byłoby absurdalnym i nieuzasadnionym wypaczeniem pojęcia dyskryminacji. W cytowanej powyżej sprawie Zarb Adami przeciwko Malcie, ETPCz przypomniał, że dyskryminacja oznacza różne traktowanie osób w podobnych sytuacjach pozbawione obiektywnego i racjonalnego uzasadnienia. Nie każde nierówne traktowanie jest jednak dyskryminacją. Jeśli zróżnicowane traktowanie będzie obiektywnie i racjonalnie uzasadnione, nie zajdzie przypadek dyskryminacji. Państwa mają tu swobodę oceny, jednak ostateczną kontrolę nad spełnieniem wymagań konwencyjnych sprawuje ETPCz. Warto dodać, że aktywne działania na rzecz zwiększenia udziału kobiet w wymiarze sprawiedliwości podejmuje Rada Europy, organizacja międzynarodowa z którą ETPCz jest integralnie związany (Komitet Ministrów Rady Europy czuwa na wykonywaniem orzeczeń ETPCz). Rada Europy przyjęła odpowiednią strategię (Gender Equality Strategy) na lata 2014–2017 r.¹⁵ Wśród pięciu celów, jakie stawia sobie strategia, wyróżniają się zwłaszcza trzy: zagwarantowanie równego dostępu kobiet do wymiaru sprawiedliwości (cel nr 3), osiągnięcie zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w politycznym i publicznym procesie decyzyjnym (cel nr 4) i osiągnięcie „gender mainstreaming” we wszystkich politykach (cel nr 5). Cel nr 4 szczegółowo zakłada, że reprezentacja kobiet i mężczyzn w organach związanych z życiem publicznym (w tym w wymiarze sprawiedliwości) powinna być nie niższa niż 40% w przypadku każdej płci. Z kolei „gender mainstreaming” to proces oceny polityki, także w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości, z uwzględnieniem równościowej perspektywy. Choć nad implementacją strategii czuwa specjalnie powołana Gender Equality Commission, to w praktyce każde państwo ma własne niezależne procedury powoływania sędziów (strategia nie ma charakteru prawnie wiążącego). Sytuacja przedstawia się różnie w poszczególnych państwach Rady Europy.

SUMMARY

Women as judges at the European Court of Human Rights

The article analyses the issue of women’s participation in the judicial activity of the European Court of Human Rights. The problem has been divided into two parts: the first concerning women’s share on the bench of the European Court of Human Rights, and the other concerning cases considered by the Court and relating to hearing cases by female judges.

* Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego i Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego.

¹ Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r., Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.; dalej jako: EKPCz.

² Order No. 558 (1999), National procedures for nominating candidates for election to the European Court of Human Rights, zob.: http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta99/EDIR558.htm.

³ Recommendation 1649 (2004), Candidates for the European Court of Human Rights, dostępna na: http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta04/EREC1649.htm.

[/hidepost]