Podpisanie Porozumienia Okrągłego Stołu
Wypowiedzi przedstawione przy okazji jego podpisania wskazały, że potrzebna jest debata społeczna. Współczesna wizja demokracji opiera się na dostrzeżeniu świadomego obywatela. Rodzi to widoczną reakcję zwrotną. Obywatele oświadczają nam, że nas obserwują, mają prawo oceniać, czy i jak realizujemy nasze zadania jako wymiar sprawiedliwości, wpływając na przestrzeganie ich praw i egzekwowanie obowiązków. Sędziowie obecnie działają zatem w takich warunkach, że powinni przekonać społeczeństwo co do przynależnego autorytetu, a nie pozostawać w przekonaniu, że przysługuje on im z założenia. Okazuje się, że musimy uwiarygodnić swą postawą zasadność zapisów Konstytucji dotyczących sądownictwa. Wobec tego powinniśmy wskazać, że przy tym pewnego rodzaju odwróceniu ról,
jakie tu można dostrzec, obywatele powinni pamiętać, że oni także mają swoje powinności wobec sądu i powinni je wypełniać. Jest wiele zagadnień, które należałoby poruszyć, nie tylko z zakresu działania sądów, ale w związku z rolą, jaką pełnią one w życiu społeczeństwa we wszystkich niemal jego obszarach.
Wobec zastrzeżeń zgłoszonych co do tez Dokumentu Porozumienia, warto się nad nimi zastanowić. Możliwość spojrzenia z innej perspektywy prowadzić powinna
do ponownego rozważenia postulowanych przez nas kierunków zmian. Szczególnie widoczne było, że postulaty, poprzez które chcieliśmy przywrócić znany już zakres niezależności i niezawisłości, który ostatnio ulegał ograniczeniom, zostały odczytane jako dążenie do wyodrębnienia się ponad miarę z równowagi trzech władz. Wskazuje to, że mamy do czego przekonywać. Jednocześnie sami powinniśmy się zastanowić, czy w naszym interesie jest budowanie autonomii w pożądanym zakresie. Warto tu przytoczyć przykład opisany w trakcie czwartej debaty z Republiki Słowackiej. Podano, że sędziowie mieli największy problem nie z ministrem sprawiedliwości, tylko z prezesem SN, który jest jednocześnie szefem KRS-u. Doszło do tego, gdy osoba, która sprawowała funkcję ministra sprawiedliwości,
na drodze parlamentarnej doprowadziła do tego, że większość kompetencji, które minister sprawiedliwości miał w stosunku do sądownictwa, przeniesione zostało
na poziom Rady Sądownictwa Republiki Słowackiej, a następnie ta osoba przestała pełnić funkcję ministra sprawiedliwości i została prezesem SN,
i jednocześnie przewodniczącym Rady Sądownictwa. Jej późniejsze działania wzbudziły uzasadniony niepokój.
Potrzeba z pewnością wielu dyskusji o kreowaniu wymiaru sprawiedliwości adekwatnie do wyzwań współczesnego świata – tak, by nie utracił swych kardynalnych wartości, ale zarazem by brak otwartości na uczestniczenie w postępujących przemianach nie prowadził do stagnacji i zerwaniu więzi ze społeczeństwem, wobec którego pełni swą służbę. Wsłuchajmy się zatem w opinie naszych obserwatorów, by nie dać się zamknąć w świecie tego typu pomysłów, jak oceny dla sędziów.
Chciałabym też raz jeszcze przekazać podziękowania sędziom Annie Adamskiej-Gallant i Jackowi Przyguckiemu za wdrożenie tego projektu i wszystkim,
którzy zechcieli z nami się spotkać, by porozmawiać o sprawach, które choć nam bliskie, nie są tylko naszymi. Dziękuję również uczestniczącym w spotkaniu mediom
za trafny i rzetelny przekaz informacji o wydarzeniu i przedstawienie jego idei. Planujemy opracowanie pełniejszej relacji oraz kolejne działania, będące kontynuacją projektu1.
Warto również dodać, że na zorganizowanej przez „Iustitię” konferencji „E-protokół a wymiar sprawiedliwości”, odbywającej się 31.3.2014 r. w Warszawie,
SSN Jacek Gudowski ogłosił zebranym, iż Sala główna Sądu Najwyższego, w której odbywała się konferencja, otrzymała nazwę „Sala im. Pierwszego Prezesa
SN Stanisława Dąbrowskiego”. W tej właśnie sali nastąpiło podpisanie Dokumentu Porozumienia.
* Autorka jest sędzią Sądu Rejonowego w Słupsku, członkiem zarządu SSP „Iustitia”, któremu po wyborze na tę funkcję w kwietniu 2013 r. powierzono kierowanie kontynuacją prac nad projektem Okrągłego Stołu dla Sądownictwa.
1 Przy opracowaniu skorzystano z relacji dotyczących OSDS zamieszczonych na: www.iustitia.pl oraz zebranych w trakcie projektu materiałów, które planujemy wydać.