Rozważania dotyczące obowiązku sędziów w zakresie wymierzania sprawiedliwości bez zbędnej zwłoki

W sądownictwie rumuńskim coraz wyraźniejsza staje się obecnie tendencja do zwiększania zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, co może powodować, że w odbiorze społecznym może podawać w wątpliwość niezależność sędziów. Sędzia jest profesjonalistą, ale także przedstawicielem władzy państwowej, któremu powierzono bardzo szczególną misję: wymierzanie sprawiedliwości. Wzmocnieniem gwarancji wypełniania tej misji jest niezawisłość sędziego i jego nieusuwalność. Wysokie wymagania etyczne i odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów równoważą ten szczególny status sędziów, chroniąc społeczeństwo przed niewłaściwym postępowaniem sądowym.

W Rumunii dwa najbardziej kontrowersyjne rodzaje przewinień popełnianych przez sędziów to powtarzające się niespełnienie prawnego obowiązku szybkiego rozpatrzenia sprawy lub powtarzające się opóźnienia w wypełnianiu zadań z przyczyn leżących po stronie sędziego oraz nieuzasadnione nieprzestrzeganie przewidzianych prawem terminów na wydawanie orzeczeń.

Powtarzające się uchybienia nieprzestrzegania prawnego obowiązku szybkiego rozpatrzenia sprawy z przyczyn, które można przypisać sędziemu, polega na tym, że wielokrotnie nie zapewnia się prawa do procesu w rozsądnym terminie. Takie przewinienie polega na naruszeniu w nieuzasadniony sposób wszelkich przepisów proceduralnych mających na celu zapewnienie normalnego przebiegu procesu. Przykładami tego rodzaju zaniedbań zawodowych jest zbyt częste odraczanie, przez co rozprawa ma odległe terminy, co powoduje długie okresy przerw między sesjami sądowymi i spowodowane jest złą organizacją pracy sędziego. Uchybienie to musi zaistnieć dwukrotnie i być nieusprawiedliwione okolicznościami sprawy. Uważa się za wystarczające, aby sędzia dwukrotnie zaniedbał zasady proceduralne w tej samej sprawie.

Powtarzające się opóźnienia w wypełnianiu zadań dotyczą wszelkich innych działań sędziego oprócz wydawania wyroków, takich jak kwestie organizacyjne w danej sprawie. Uchybienia dyscyplinarne są ustalane niezależnie od opóźnień przewidzianych przez prawo. Nawet jeśli nie ma określonego terminu, który zmusza sędziego do wykonania jego prac, jego zachowanie zostanie zbadane pod kątem rozsądnych kryteriów czasowych.

Możliwe do przypisania niedotrzymania terminów, w których sędzia musi wydać orzeczenie lub je podpisać, polega na niedotrzymaniu 30-dniowego terminu na wydanie wyroku bez uzasadnionego usprawiedliwienia. Sędzia jest uprawniony do dwukrotnego przesunięcia tego terminu, za każdym razem o kolejne 30 dni, bez uzyskania czyjejkolwiek zgody.

Zgodnie z założeniem ustawodawcy celem zapobiegania ww. niewłaściwym praktykom jest utrzymanie i zwiększenie zaufania publicznego do sądownictwa. Jeżeli rozprawa nie zakończy się w szybki sposób lub ilekroć sędzia nie wywiąże się ze swoich zobowiązań do wydania wyroku w wymaganym terminie bez uzasadnionego usprawiedliwienia, powoduje to niezadowolenie stron sporu, ponieważ powolność sądownictwa jest formą zaprzeczenia idei sprawiedliwości. Ten rodzaj niewłaściwego postępowania sądowego stanowi naruszenie prawa dostępu do sądu i może być wystarczający do pogorszenia się społecznej opinii na temat sądownictwa.

Na ocenę zachowania sędziego pod kątem odpowiedzialności dyscyplinarnej ma jednak duży wpływ kryterium jego obciążenia pracą. W przypadku wniesienia sprawy dyscyplinarnej przeciwko sędziemu przewidzianych jest kilka kryteriów w celu ustalenia stopnia winy sędziego.

Ustalenie zawinienia sędziego jest elementem obowiązkowym przy ustalaniu jego odpowiedzialności. Umiejętności organizacyjne i umiejętność znalezienia odpowiednich środków prawnych są bardzo ważne, ale można je łatwo przyćmić przez brak umiejętności personelu pomocniczego, złożoność sprawy, sposób postępowania stron lub sędziego podczas rozprawy, doświadczenie sędziego oraz nadmierne obciążenie pracą. Uwzględniane jest również średnie obciążenie pracą i średnia wydajność innych sędziów w tym samym sądzie.

Pomimo istnienia ustawowego obowiązku zapewnienia przez państwo, aby sędziowie mieli niezbędne środki do prawidłowego wykonywania swoich zadań, jakość infrastruktury nie jest wyraźnie brana pod uwagę przy ustalaniu ich odpowiedzialności w postępowaniu w sprawie niewłaściwego postępowania. Nieadekwatności infrastruktury sądowej, takie jak brak budynków, odpowiednich systemów informatycznych i sprzętu, zmniejszają efektywność działalności wymiaru sprawiedliwości.