Sędzia śledczy, asystent, referendarz sądowy? Kilka uwag
o rzecznikach generalnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

(inne teksty tego autora)

[hidepost=1]

Pierwszy rzecznik generalny, porządek pierwszeństwa

W praktyce działania Trybunału Sprawiedliwości utarł się, spetryfikowany w jego regulaminie, zwyczaj powoływania tzw. „pierwszego rzecznika generalnego”.
To nieprzewidziane w traktatach stanowisko ma charakter funkcjonalny, usprawniający pracę pozostałych rzeczników generalnych. Pierwszego rzecznika generalnego wyznacza sam Trybunał Sprawiedliwości po zapoznaniu się ze stanowiskiem wszystkich rzeczników. Jest on wyznaczany na okres jednego roku, przy czym nazwisko wyznaczonego pierwszego rzecznika generalnego podlega opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE (art. 14 Regulaminu Postępowania przez Trybunałem Sprawiedliwości⁹). Do zadań pierwszego rzecznika generalnego należy przydzielanie spraw poszczególnym rzecznikom generalnym. Podejmuje on także niezbędne kroki, jeśli w odniesieniu do rzecznika generalnego istnieje przeszkoda w wykonywaniu obowiązków (art. 16 Regulaminu TSUE). Szczególną kompetencję pierwszego rzecznika przewidziano w art. 62 Statutu TSUE. Jeżeli uzna on, że w przypadku orzeczenia, także prejudycjalnego, wydanego przez Sąd zachodzi poważne ryzyko naruszenia jedności lub spójności prawa Unii, może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o poddanie orzeczenia Sądu kontroli.

Porządek pierwszeństwa pomiędzy sędziami i rzecznikami generalnymi oblicza się, bez rozróżnienia, od chwili objęcia przez nich obowiązków. W przypadku jednakowego starszeństwa służbowego o pierwszeństwie decyduje wiek. Zarazem sędziowie i rzecznicy generalni, których mandat został odnowiony, zachowują dotychczasowe miejsce w porządku pierwszeństwa.

Status prawny rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości

Rzecznicy generalni są traktowani tak samo jak sędziowie TSUE. Oznacza to, że przysługuje im jednakowy zakres przywilejów i immunitetów, wynikający przede wszystkim z Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej¹⁰, Statutu TSUE oraz Regulaminu TSUE. Ponadto, w 2007 r. TSUE uchwalił, wiążące jego członków, zasady etyki¹¹.

Rzecznicy generalni, tak jak sędziowie TSUE, są w pełni niezależni i nie mogą zwracać się do lub otrzymywać instrukcji od jakiegokolwiek rządu lub organu. Obowiązuje ich wymóg bezstronności. Zasadniczo, nie mogą być pozbawieni swojej funkcji, poza przypadkami normalnej wymiany lub śmierci. Dopuszczalne jest jednak złożenie pisemnej rezygnacji przez rzecznika generalnego, przy czym pełni on nadal swoją funkcję do momentu podjęcia obowiązków przez następcę. Nieusuwalność rzecznika generalnego doznaje tylko jednego wyjątku. Może być on bowiem wyjątkowo zwolniony z funkcji lub pozbawiony prawa do emerytury bądź innych podobnych korzyści tylko wówczas, gdy w jednomyślnej opinii sędziów i rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości nie spełnia już wymaganych warunków lub nie czyni zadość zobowiązaniom wynikającym z jego urzędu. Oznacza to, że dla pozbawienia rzecznika generalnego stanowiska (orzeczenia jego dymisji) potrzebna jest jednomyślność wszystkich pozostałych sędziów i rzeczników generalnych TSUE. Dany rzecznik generalny, którego sprawa dotyczy, nie bierze udziału w tych obradach, ma jednak prawo do uprzedniego przedstawienia wyjaśnień.

[/hidepost]