Sędzia śledczy, asystent, referendarz sądowy? Kilka uwag
o rzecznikach generalnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
[hidepost=1]
Rzeczników generalnych chroni immunitet jurysdykcyjny. Ma on charakter nieograniczony pod względem czasowym, czyli trwały, gdyż rozciąga się on zarówno na czyny popełnione w trakcie sprawowania funkcji, a także na czas po ustąpieniu ze stanowiska. Po zakończeniu funkcji są oni nadal objęci immunitetem w odniesieniu do działań podejmowanych przez nich w ramach czynności służbowych, obejmującym również słowa wypowiedziane lub napisane. Immunitet ten może uchylić Trybunał Sprawiedliwości obradujący w pełnym składzie. Jednak w przypadku uchylenia immunitetu i wszczęcia postępowania karnego przeciwko rzecznikowi generalnemu, jest on sądzony w państwie członkowskim UE jedynie przez sąd uprawniony do sądzenia członków najwyższych krajowych organów sądowniczych. Immunitet rzecznika generalnego ma charakter immunitetu jurysdykcyjnego, inaczej formalnoprawnego, gdyż nie uchyla przestępczości popełnionego czynu, a jedynie uniemożliwia ściganie danej osoby oraz prowadzenie w stosunku do niej postępowania sądowego. Wśród innych przywilejów i immunitetów rzeczników generalnych należy wymienić: immunitet podatkowy (zwolnienie z opodatkowania wynagrodzenia), immunitet celny, prawo do świadczeń socjalnych.
Zasadniczo obowiązuje incompatibilitas (zakaz pełnienia innych stanowisk w czasie wykonywania mandatu), co wiąże się z wprowadzonym w art. 4 Statutu TSUE zakazie sprawowania przez rzeczników generalnych jakichkolwiek funkcji politycznych i administracyjnych. Nie mogą oni wykonywać żadnej innej zarobkowej
lub niezarobkowej działalności zawodowej, chyba, że Rada UE stanowiąc zwykłą większością w drodze wyjątku zwolni ich od tego zakazu. Przy obejmowaniu urzędu, tuż po ślubowaniu, mają, wynikający z art. 5 Regulaminu TSUE, obowiązek podpisania oświadczenia, w którym podejmują uroczyste zobowiązanie do poszanowania, w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakończeniu, zobowiązań z nich wynikających, zwłaszcza obowiązku uczciwości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lub przyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji. Rzecznicy generalni mogą uzyskać zgodę na uczestnictwo w działalności edukacyjnej,
w konferencji, seminarium lub kolokwium. W takich przypadkach nie przyjmują jednak świadczeń pieniężnych innych niż zwyczajowo przyjęte. Mogą również uzyskać zgodę na prowadzenie działalności o charakterze naukowym oraz na nieodpłatne pełnienie funkcji honorowych w fundacjach (jednostki niemające celu zarobkowego) lub podobnych podmiotach działających w dziedzinie kultury, sztuki, sportu lub dobroczynności, a także w jednostkach edukacyjnych lub badawczych. W tym celu zobowiązują się do niewykonywania czynności związanych z zarządem, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do ich niezawisłości lub spowodować konflikt interesów. Po zakończeniu pełnienia funkcji rzeczników generalnych nadal wiąże obowiązek roztropności. Są zobowiązani do niebrania udziału
w jakimkolwiek charakterze w sprawach, które w chwili zakończenia pełnienia przez nich funkcji toczyły się przed TSUE oraz w sprawach związanych w sposób bezpośredni i oczywisty ze sprawami, nawet zakończonymi, w których brali udział, jako rzecznicy generalni. W okresie 3 lat licząc od zakończenia pełnienia funkcji nie mogą występować jako przedstawiciele stron w sprawach przed sądami unijnymi, czy to na piśmie, czy ustnie.
Rzecznicy generalni nie przyjmują korzyści jakiegokolwiek rodzaju, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do ich niezawisłości. Unikają również wszelkich sytuacji mogących spowodować konflikt interesów. Z chwilą objęcia stanowiska przekazują prezesowi Trybunału Sprawiedliwości oświadczenie dotyczące ich powiązań finansowych, o treści: „Oświadczam, że moja sytuacja majątkowa nie wykazuje jakiegokolwiek powiązania finansowego mogącego mieć negatywny wpływ na moją bezstronność i niezawisłość w pełnieniu funkcji”. Poza TSUE rzecznicy generalni mają także powstrzymywać się od jakichkolwiek wypowiedzi, które mogłyby zaszkodzić dobremu imieniu Trybunału lub które mogłyby zostać zrozumiane jako stanowisko Trybunału w dyskusjach wykraczających poza jego rolę instytucjonalną.
Stały tryb pracy TSUE powoduje, że w art. 14 Statutu TSUE wprowadzono wymóg, by rzecznicy generalni, podobnie zresztą jak sędziowie, zamieszkiwali w miejscu siedziby Trybunału Sprawiedliwości, którym jest Luksemburg.
[/hidepost]