Sprawozdanie z konferencji „Rola sądów i sędziów w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego”

W dniach 30.9.–2.10.2011 r. w Wiśle odbyła się konferencja pt.: „Rola sądów i sędziów w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego”, która została zorganizowana przez Oddział Śląski SSP „Iustitia”. Konferencję otworzył, witając uczestników i wykładowców, sędzia Krystian Markiewicz, Prezes Oddziału Śląskiego, który pełnił także rolę moderatora spotkania, składającego się z dwóch paneli dyskusyjnych.

Temat pierwszego z nich brzmiał: „Poprawa wizerunku sądownictwa w odbiorze społecznym za pośrednictwem mediów”. Tytułem wstępu do dyskusji sędzia Krystian Markiewicz wskazał, że jej celem jest próba odpowiedzi na pytanie, czy sędziowie, jako przedstawiciele trzeciej władzy, mogą i powinni zabierać głos w kwestiach istotnych dla społeczeństwa i państwa, czy też powinni ograniczyć się do sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Kolejnym ważnym problemem jest także to, w jaki sposób głos sędziów może dotrzeć do społeczeństwa, jak zainteresować media stanowiskiem sędziów, a przez to kształtować pozytywny wizerunek sądownictwa w odbiorze społecznym. Następnie głos zabrał sędzia Krzysztof Zawała, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego w Katowicach, zwracając uwagę przede wszystkim na fakt, że przekazanie stanowiska i opinii sędziów społeczeństwu za pośrednictwem mediów jest zadaniem z założenia bardzo trudnym. Z punktu widzenia mediów, które w tym zakresie realizują oczekiwania tzw. przeciętnego odbiorcy, interesujące są głównie tematy budzące emocje, sprawy trudne i kontrowersyjne, nie budzi natomiast zainteresowania codzienna praca sądów, szczegółowe uregulowania dotyczące procedur sądowych czy też prawa materialnego. Sędzia Krzysztof Zawała podkreślił, że również sędziowie powinni zmienić swoje częstokroć niechętne nastawienie do mediów: nie unikać kontaktu z nimi, przekazywać informacje w sposób zrozumiały dla osób bez wykształcenia prawniczego, nie utrudniać dziennikarzom wykonywania ich obowiązków. Do tego apelu przyłączyła się również sędzia Agata Dybek-Zdyń, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego w Gliwicach, która w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na konieczność takiego zorganizowania współpracy z przedstawicielami mediów, by mogli oni wykonywać swoje zadania nie utrudniając pracy sądom. Wskazała ponadto, że niebagatelny wpływ na wizerunek sędziego w odbiorze społecznym mają kwestie pozornie błahe i przez to niedoceniane, jak np. ubiór sędziego, wygląd stołu sędziowskiego na sali rozpraw.

Następnie głos zabrał redaktor Marek Czyż z Programu 3 Telewizji Polskiej, który zauważył, że główną przeszkodą dla rzetelnego informowania społeczeństwa o sprawach sądów i sędziów jest w pierwszej kolejności niechęć sędziów do udzielania jakichkolwiek informacji czy wyjaśnień co do przyczyn podjęcia decyzji określonej treści. Podkreślając, że niewątpliwie hermetyczny język prawniczy stanowi istotną barierę porozumienia, wskazał, że nawet sucha, merytoryczna informacja, jest lepszym rozwiązaniem, niż milczenie w kwestiach budzących duże zainteresowanie mediów. Redaktor ­Marek Czyż zauważył, że wpływ na stosunek obywateli do prawa ma prezentowany w mediach wizerunek podmiotów i osób zajmujących się zawodowo jego stosowaniem, w tym oczywiście także sądów i sędziów. Zwrócił uwagę na fakt, że zarówno większość społeczeństwa, jak i dziennikarzy, nie dysponuje specjalistyczną wiedzą o prawie, a przy tym kwestie te nie są interesujące dla „przeciętnego Kowalskiego”, który nie ma nawet świadomości, że problemy ustrojowe wymiaru sprawiedliwości mogą go w jakikolwiek sposób dotyczyć. Pan Redaktor wyraził opinię, którą podzielili także pozostali uczestnicy dyskusji, że pożądanym byłoby skoncentrowanie się na kwestiach najistotniejszych dla sędziów i sądownictwa oraz podjęcie próby aktywnej współpracy z mediami, by w przystępny sposób przekazać obywatelom, że poszczególne instytucje ustroju sądów powszechnych stanowią gwarancje niezależności sądów i niezawisłości sędziów, tym samym zaś mają wpływ na realizację prawa do sądu.