- Konferencje i szkolenia
- Artykuł pochodzi z numeru IUSTITIA 1(31)/2018, dodano 12 lipca 2018.
Sprawozdanie z konferencji „Zarządzanie sądami a dostęp do wymiaru sprawiedliwości”
W dniu 8.12.2017 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie odbyła się konferencja naukowa „Zarządzanie sądami a dostęp do wymiaru sprawiedliwości”1. Konferencja została zorganizowana przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, Katedrę Postępowania Karnego i Zakład Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Katedrę Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Śląskiego. Konferencji towarzyszył zjazd Stowarzyszenia Europejskich Sędziów i Prokuratorów na Rzecz Wolności i Demokracji2.
Konferencję otworzył Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Jerzy Pisuliński, który wskazał, że w obecnej dobie rozumienia funkcji prawa, tematyka konferencji odnosi się do standardów dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości i samego prawa do sądu. W kontekście ostatnich działań legislacyjnych w Polsce konferencja może być także źródłem wiedzy dla inicjujących je polityków.
Prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” prof. Krystian Markiewicz wskazał, że nazwa stowarzyszenia MEDEL deklarująca działania prawników na rzecz wolności i demokracji nie ma kontekstu historycznego, a stanowi pole aktywności w wielu krajach Europy, w których niezależność sądownictwa jest zagrożona. Wskazał – w kontekście sytuacji w Polsce – że proponowane zmiany w strukturze SN prowadzą wprost do możliwości usunięcia z zawodu każdego sędziego Sądu Najwyższego, każdego sędziego sądu powszechnego i prawnika w Polsce z jego zawodu w trybie przyspieszonym – w istocie, bez efektywnego prawa do obrony. Zmiany te doprowadzą do upolitycznienia sądów w Polsce.
Prof. Krystian Markiewicz zanegował podstawy usuwania sędziów SN po zmianie nazw izb tego Sądu i struktury wewnętrznej. Podważył także podstawność konstytucyjną do powołania super izby dyscyplinarnej, pozbawionej wpływu jej konstytucyjnego zwierzchnika w osobie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, ze specjalnymi sędziami dyscyplinarnymi i ze specjalnym uposażeniem. Wskazał na znamienne dla państwa prawa przypadki niepowołania sędziów bez uzasadnienia przez Prezydenta RP w 2009 i 2016 r.
Prezes Stowarzyszenia Europejskich Sędziów i Prokuratorów na Rzecz Wolności i Demokracji Michelini Gualtiero przedstawił, że MEDEL grupuje ponad 20 stowarzyszeń prawniczych w Europie. Przywołał cele jego działania, którymi są ochrona niezależności wymiaru sprawiedliwości, niezawisłości sędziowskiej oraz wzmacnianie mechanizmów integracji europejskiej na polu wymiaru sprawiedliwości.
Krajowe stowarzyszenia sędziów i prokuratorów mają zadania demokratyzacji życia społecznego. Stowarzyszenie MEDEL współpracuje z instytucjami europejskimi w ustalaniu standardów sądowniczych i minimum warunków niezależności sądownictwa. Wskazał na przypadek kwestionowania bytu stowarzyszeń sędziowskich, czego dokonano wobec stowarzyszenia YARSAV w Turcji.
Konferencja w pierwszej części merytorycznej stała się forum dyskusji na temat urzędu sędziego, wobec standardów dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości.
Prezes Europejskiej Sieci Rad Sądowniczych3 Nuria Diaz Abad przedstawiła, że Sieć zajmuje się monitorowaniem i współtworzeniem standardów i dobrych praktyk w wielu obszarach: od niezawisłości sędziowskiej do struktury sądownictwa. Wszystkie działania sędziów powinny skupiać się na wzmacnianiu zasad państwa prawa. Raporty Sieci dotyczą trzech głównych obszarów: etyki sędziowskiej, niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Nuria Diaz Abad wskazała na przypadki omówione w raporcie Sieci za 2016 r. w odniesieniu do oceny w systemach sądowniczych zasad etyki zawodowej sędziów. Wskazała na powiązanie zachowania sędziów, postrzeganego przez społeczeństwo ze sferą ich odpowiedzialności. W odniesieniu do zagrożeń korupcyjnych w skali 23 krajów określono, że jedynie w niektórych z nich zachodziły przypadki, które można tak kwalifikować. W najbardziej zagrożonych takimi zachowaniami krajach ujawniony odsetek takich zachowań oszacowano jako niski.