Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Aktualne problemy zawodów prawniczych” (Radom, 11.1.2019 r.)
W ramach ostatniego panelu: „Odpowiedzialność dyscyplinarna w zawodach prawniczych”, moderowanego przez prof. S. Patyrę, zaprezentowane zostały cztery referaty.
Doktor hab. Krystian Markiewicz, Prof. UŚ (prezes SSP „Iustitia”, SO w Katowicach), autor pierwszego referatu: „Niezależność sądów i sędziów a postępowanie dyscyplinarne” podkreślił, że niezależność nie jest tylko zapisem prawa, ale uprawnieniem obywatela. Wolne sądy muszą być postrzegane jako gwarant wolności obywatela, a odpowiedzialność dyscyplinarna jako ochrona wartości zawodowych grup społecznych. Postępowanie dyscyplinarne powinno stać na straży autonomii. Przedstawił dane statystyczne, które w żaden sposób nie potwierdzały, aby dotychczas prowadzone postępowania były nieefektywne. Zadając pytanie o rzeczywistą przyczynę wprowadzanych zmian modelu postępowania dyscyplinarnego, wskazał na umocnienie pozycji Ministra Sprawiedliwości oraz rzeczników dyscyplinarnych. Podkreślał, że postępowanie dyscyplinarne chroni sędziów na dużo niższym poziomie, niż zwykłego obywatela. Opisywał liczne przykłady naruszeń względem sędziów, przewlekłych postępowań, kontroli. Wskazał również problematyczne kwestie odnoszące się do osób zasiadających w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, takie jak: nieważny konkurs w SN (brak kontrasygnaty Prezesa RM), niekonstytucyjna procedura wyboru sędziów czy fakt usytuowania Izby Dyscyplinarnej jako „specsądu”, który może być powołany na czas wojny.
Kontynuacją wcześniejszej prezentacji było wystąpienie sędziego Adama Kawczyńskiego (SO w Radomiu) pt. „Model postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów”. Autor omówił strukturę postępowań dyscyplinarnych w ujęciu nowej ustawy. Wyraził krytyczne stanowisko wobec zmian w niej wprowadzonych.
Doktor hab. Rafał Stankiewicz, prof. UW (kierownik Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KIRP) w swoim wystąpieniu: „O przyszłości i potrzebie zmian modelu odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych” podkreślił fakt ciągłego naruszania tajemnicy zawodowej zawodów zaufania publicznego. Jako podstawowe zadanie systemu postępowania dyscyplinarnego wskazał gwarantowanie zasad etycznych, a jako desygnaty opisujące model postępowania dyscyplinarnego wymienił: niezależność, jawność (możliwość zapoznania się z orzecznictwem), proporcjonalność środków dyscyplinarnych, efektywność. Dokonując analizy komparystycznej, wyróżnił niemieckie postępowanie dyscyplinarne, w zakresie którego w I instancji zasiadają adwokaci, w II instancji jest przewaga adwokatów nad sędziami, a w III instancji następuje przewaga sędziów nad adwokatami.
Panel zamykało wystąpienie prof. Hans Graver (Uniwersytet w Oslo), zatytułowane „Sędziowie pod presją – jak solidna jest nasza zachodnia tradycja prawna?”. Odpowiadając twierdząco na postawione pytanie, rozważał mocne i słabe strony dorobku prawnego Europy Zachodniej. W swojej prezentacji wskazał tło historyczne, podkreślił znaczenie wyodrębnienia sądów świeckich, autonomii poszczególnych zawodów prawniczych. Posiłkując się licznymi przykładami, podkreślił znaczenie praworządności.
Po prezentacjach w dyskusji podjęty został wątek aktualnych problemów zawodów prawniczych. Sędzia J. Łuczaj wyraził wątpliwość co do rzeczywistego celu reform wymiaru sprawiedliwości. Adwokat Ewa Krasowska podkreśliła znaczenie postępowania dyscyplinarnego jako atrybutu niezależności. Wyraziła krytyczne stanowisko co do wprowadzenia sędziów do samorządowych postępowań dyscyplinarnych. Głos w dyskusji zabrali również r. pr. A. Grzmil, pytając o odniesienia w programie norweskich prawniczych studiów do informacji o Polsce oraz r. pr. M. Skowrońska odnośnie podstaw tradycji zachodnioeuropejskiej zakorzenionych w okresie klasycznego prawa rzymskiego.
Podsumowując konferencję, prof. M. Wieczorek podziękował panelistom, uczestnikom i słuchaczom. Szczególne wyrazy wdzięczności skierował do współorganizatorów i stwierdził, że „suma naszych pomysłów była siłą tego spotkania”. Pozostawiając ocenę wydarzenia odbiorcom, wyraził nadzieję na kontynuację i kolejną konferencję w ramach Radomskich Spotkań Prawników.
* Doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Wydziału Nauk Ekonomicznych i Prawnych Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, radca prawny.
** Doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Wydziału Nauk Ekonomicznych i Prawnych UTH w Radomiu, adwokat.