Wykonywanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Polskę

(inne teksty tego autora)

[hidepost=1]

Działania w celu zapewnienia skuteczniejszych mechanizmów egzekucji wyroków ETPCz na forum Rady Europy

Potrzeba wprowadzenia skuteczniejszych mechanizmów egzekucji wyroków ETPCz została dostrzeżona najpierw na forum Rady Europy, której organ statutowy w postaci Komitetu Ministrów czuwa na przestrzeganiem orzeczeń. W 2006 r. przyjęto Regulamin Komitetu Ministrów w sprawie nadzorowania wykonywania wyroków oraz warunków ugód⁸. Komitet uchwalił też szereg, wprawdzie nieważących prawnie, ale w praktyce bardzo doniosłych, zaleceń skierowanych do państw członkowskich. Wśród nich należy wymienić m.in. zalecenie Rec(2008)2 w sprawie skutecznej zdolności krajowej do szybkiego wykonywania wyroków ETPCz; zalecenie Rec(2000)2 w sprawie ponownego rozpatrywania lub wznawiania pewnych spraw na poziomie krajowym na skutek wyroku ETPCz; zalecenie Rec(2002)13 w sprawie publikacji i rozpowszechnienia w państwach członkowskich tekstu EKPCz oraz orzecznictwa ETPCz; zalecenie Rec(2004)5 w sprawie kontroli zgodności projektów aktów prawnych oraz istniejącego prawa i praktyki administracyjnej ze standardami EKPCz; zalecenie Rec(2004)6 w sprawie ulepszenia krajowych środków prawnych (odwoławczych); zalecenie Rec(2004)4 w sprawie EKPCz w kształceniu uniwersyteckim oraz szkoleniu zawodowym⁹.

W wymiarze instytucjonalnym przy Sekretariacie Rady Europy działa Sekcja Wykonywania Wyroków ETPCz, która czuwa nad ich realizacją poprzez dwie procedury: zwykłą procedurę (najczęściej wykorzystywaną) i procedurę wzmocnioną (stosowaną w razie, gdy zachodzi nagła potrzeba wprowadzenia środka indywidualnego, a także gdy wykonaniu wyroku stoją na przeszkodzie problemy strukturalne i gdy sprawa ma charakter międzypaństwowy). Przykładowo, wyroki w polskich sprawach o przewlekłość tymczasowego aresztowania objęte były do niedawana wzmocnioną procedurą, jednak pozytywna ocena podejmowanych przez Polskę starań w celu ich wykonania sprawiła, że przesunięto je do procedury zwykłej.

Ocena działań polskich

Dotychczasowe działania władz RP na rzecz wykonywania orzeczeń ETPCz zasługują na uznanie. Już w 2007 r. przyjęto wyżej wspomniany program rządowy w tym zakresie. W 2012 r. doczekał się on ewaluacji¹⁰. Aktywnością wykazuje się specjalnie powołany Pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych ds. Postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka¹¹. Dobrym pomysłem było także powołanie, w drodze zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z 2007 r., Zespołu do spraw Europejskiego Trybunału Praw Człowieka¹². Ukonstytuowano go jako organ opiniodawczo–doradczy premiera, zaś jego zaletą jest międzyresortowy skład, pozwalający zapewnić koordynację działań. W ostatnim półroczu Zespół zebrał się dwukrotnie. Bardzo pozytywnie należy oceniać delegowanie przez Ministerstwo Sprawiedliwości, począwszy od grudnia 2012 r., polskiego sędziego do Sekcji Wykonywania Wyroków ETPCz przy Sekretariacie Rady Europy (instytucja ­secondmentu). Oczekuje się, że obecność eksperta z zakresu prawa polskiego przyczyni się do skrócenia czasu oceny przez Komitet Ministrów wykonywania wyroków w sprawach polskich. Inną korzystną inicjatywą jest wniosek o powołanie w ramach sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Podkomisji ds. Monitorowania Wykonywania Wyroków ETPC.

Przedstawione działania pozwalają stwierdzić, że w ostatnich latach RP podjęła duży trud instytucjonalny i legislacyjny w celu wykonywania wyroków ETPCz. Pozytywna opinia nie może jednak przesłonić faktu, że egzekucja wyroków jest procesem ciągłym, który wymaga systematycznego
nadzoru.

SUMMARY

Execution of judgements of the European Court of Human Rights by Poland

The key issue in ensuring efficacy of the European human rights system is to create effective mechanisms of executing judgements at the national level. Each of 47 Council’s of Europe member states elaborates own execution mechanisms. This also refers to Poland, though it may be observed that the measures undertaken by the Polish government in the past few years do improve the situation with respect to executing judgements passed in Strasbourg.

[/hidepost]