Zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego z perspektywy ubezpieczycieli
[hidepost=1]
W przypadku pojazdu zastępczego przyjąć należy, że z chwilą nastąpienia wypadku komunikacyjnego powstaje stosunek prawny (odszkodowawczy) pomiędzy poszkodowanym oraz sprawcą i jego ubezpieczycielem OC. Jednak w chwili tej nie powstaje szkoda w postaci wydatków na najem pojazdu zastępczego, gdyż takowe muszą najpierw zostać poniesione (zapłacone), aby w ogóle można było mówić o szkodzie. Stąd możliwe jest przyjęcie dwóch stanowisk, odnośnie momentu, w którym po stronie poszkodowanego pojawia się ekspektatywa wierzytelności. Z jednej strony, można argumentować, że skoro to wypadek komunikacyjny „wymusza” najem pojazdu zastępczego, to ekspektatywa wierzytelności (ale nie szkoda!) powstaje już w chwili wypadku. Z drugiej strony, przyjąć można, że dopiero powstanie szkody czyli pokrycie wydatków kreuje ekspektatywę wierzytelności wobec ubezpieczyciela. Przyjęcie jednej z przedstawionych i konkurencyjnych wobec siebie opcji rzutować będzie m.in. na ocenę dopuszczalności i ważności umowy przelewu wierzytelności przyszłej jako sposobu dokonywania rozliczeń pomiędzy poszkodowanym a podmiotem wynajmującym mu pojazd zastępczy. Nie pozostaje to także bez wpływu na ocenę ewentualnej odpowiedzialności poszkodowanego wobec wynajmującego44.
Trzeba pamiętać, że przelew wierzytelności na warsztat czy wypożyczalnię nie zwalnia z obowiązku zachowania ukierunkowanego na minimalizację rozmiarów szkody. Zgodnie bowiem z art. 513 § 1 KC, dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie45. W piśmiennictwie słusznie przyjmuje się, że pojęcie zarzutów na gruncie art. 513 KC obejmuje wszelkie środki obrony, jakimi może posłużyć się dłużnik zarówno w procesie, jak i poza nim46. Oznacza to, że ubezpieczyciel w sporze z wypożyczalnią może powoływać się na wszelkie okoliczności, które skuteczne byłyby wobec poszkodowanego, a znajdujące oparcie choćby w art. 354 KC. Jest to o tyle istotne, że o ile poszkodowany najmuje pojazd w celu zaspokajania swoich potrzeb komunikacyjnych, to wynajmujący działa wyłącznie w celach zarobkowych, przez co minimalizacja rozmiarów szkody jest dla niego po prostu nieopłacalna. Nie zmienia to jednak faktu, że nabywając wierzytelność, wynajmujący wstępuje zarówno w prawa, jak i obowiązki wierzyciela.
SUMMARY
Insurers’ viewpoint as regards reimbursement of the costs of hiring a substitute vehicle
This paper is aimed at presenting remarks concerning the problem of reimbursement of the costs of hiring a substitute vehicle. The remarks have been made
in particular in the light of the Supreme Court Resolution of 17 November 2011 (III CZP 5/11), and also from the viewpoint of Polish insurers. The author presents both the judicial practice, and first of all some critical reservations concerning this issue which has recently caused “the flooding” of Polish courts with suits
for reimbursement of the costs of hire.
* Autor jest asystentem w Katedrze Prawa Ubezpieczeniowego UMK w Toruniu, radcą prawnym przy OIRP w Toruniu, współpracownikiem Polskiej Izby Ubezpieczeń.
1 Zamiast wielu zob. Odszkodowanie za niemożność korzystania z pojazdu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym, pod red. E. Kowalewskiego, Toruń 2011.
2 Zob. m.in. następujące orzeczenia SN: wyrok z 6.1.1999 r., II CKN 109/98, Legalis; wyrok z 18.3.2003 r., IV CKN 1916/00, Legalis czy wyrok z 5.11.2004 r., II CK 494/03, Biul. SN Nr 3/2005.
3 III CZP 5/11, OSNC Nr 3/2012, poz. 28 z glosą T. Szanciły, OSP Nr 1/2013, poz. 2 oraz glosami krytycznymi T. Kotuka, Lex/el 2012 i A. Wiewórkowskiej-Domagalskiej, EPS Nr 3/2013,
s. 47–51.
4 Wnioski te nie pozostają bez wpływu na prowadzenie przez ubezpieczycieli postępowań likwidacyjnych i są często pokłosiem formułowania przez poszkodowanych roszczeń na etapie tych postępowań.
5 Tak m.in. w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 16.5.2013 r., niepubl.
6 Niepubl.
7 Wyrok z 26.4.2013 r., niepubl.
8 Niepubl.
9 W dokumentach przerobiono m.in. daty na kartach wydania i zdania pojazdu, a także w arkuszu naprawy pojazdu.
[/hidepost]