Biegły językoznawca w systemie kontradyktoryjnym
Podsumowanie
Wydaje się, że rola i praktyka zawodowa biegłych językoznawców w omówionym systemie kontradyktoryjnym nie jest znacząco różna od roli i praktyki zawodowej biegłych tej specjalizacji na przykład w Polsce. Postępy badawcze, zmieniająca się rzeczywistość prawno-społeczna oraz bezprecedensowa skala użycia narzędzi komunikacji cyfrowej stawiają dziś przed biegłymi szereg nowych wyzwań bez względu na rodzaj systemu prawnego, w którym przychodzi im funkcjonować. Można jednocześnie przyjąć, że – razem wzięte – czynniki takie jak brak regulacji dostępu do zawodu, wysoce antagonistyczny charakter bezpośrednich konfrontacji stron (odbywających się bez „pośrednictwa” sędziego) oraz rola precedensu sprzyjały w Anglii organicznemu i dynamicznemu rozwojowi lingwistyki kryminalistycznej w ostatnich czterech dekadach.
Expert linguist in the adversarial system
The article presents issues around the work of the forensic linguist as expert witness in the English adversarial system. It discusses their role, the relevant procedural guidelines, and methodological considerations to do with approaching forensic data and presenting findings in court. The article also examines the expert report as a complex genre aimed concurrently at a variety of audiences.
Key words: forensic linguistics, expert linguist, forensic expert report, evidentiary standards, English adversarial system
* Autor jest dyrektorem Ośrodka Kryminalistycznej Analizy Tekstu w Instytucie Lingwistyki Kryminalistycznej Aston University w Wielkiej Brytanii. Przez osiem kadencji (w latach 2003–2019) działał w Komitecie Wykonawczym Międzynarodowego Stowarzyszenia Lingwistów Kryminalistycznych. Regularnie opiniuje w kontekstach sądowych i dochodzeniowych. Znajduje się w Rejestrze Ekspertów brytyjskiej Narodowej Agencji ds. Przestępczości; ORCID: 0000-0001-7038-9478.
1 Anglia i Walia korzystają z tych samych instrumentów ustawowych i proceduralnych. Dla uproszczenia w artykule znajdują się odniesienia do samej Anglii, gdzie źródło miało omawiane w dalszej kolejności orzecznictwo.
2 Nr sygn. [1975] 1 All ER 70.
3 Por. M. Zaśko‑Zielińska, Pytania stawiane biegłemu, „Lingwistyka kryminalistyczna. Teoria i praktyka”, red. M. Zaśko-Zielińska, K. Kredens, Quaestio 2019.
4 Zob. np. E. Chiang, Send Me Some Pics: Performing the Offender Identity in Online Undercover Child Abuse Investigations, „Policing: A Journal of Policy and Practice” Nr 15(2)/2021, pp. 1173–1187.
5 Np. G.S. Morrison, Measuring the validity and reliability of forensic likelihood-ratio systems, „Science and Justice” Nr 51(3)/2011, pp. 91–98.
6 L.M. Solan, Linguistic experts as semantic tour guides, „Forensic linguistics – International Journal of Speech, Language and the Law” Nr 5(2)/1998, pp. 87–106.
7 Ibidem.
8 Ibidem.
9 R. Shuy, prawdopodobnie najbardziej doświadczony biegły językoznawca amerykański pisze, że „trudno jest uwydatnić dla potrzeb osób, które nigdy nie doświadczyły przesłuchania przez prawnika strony przeciwnej, jak bardzo emocjonalnie wyczerpujące potrafi ono być” (idem, Linguistic Battles in Trademark Disputes, Palgrave Macmillan 2002). Opinię tę podziela anonimowo jeden z uczestników (lub jedna z uczestniczek) badania I. Clarke i K. Kredensa: „Nigdy nie radziłem/radziłam sobie dobrze z przesłuchaniem przez prawnika strony przeciwnej. W sensie emocjonalnym jest to bardzo, ale to bardzo trudne przeżycie” (idem, „I consider myself to be a service provider”: Discursive identity construction of the forensic linguistic expert, „International Journal of Speech, Language and the Law” Nr 25(1)/2018, pp. 79–107).
10 Nr sygn. F95YJ511, Liverpool County Court.
11 Nr sygn. [2011] UKSC 13.
12 Zob. również K. Kredens, Identyfikacja autorstwa anonimu: metodologia i aspekty praktyki sądowej w krajach anglosaskich, Kwartalnik SSP Iustitia Nr 1/2016.
13 „Muszę stwierdzić, że pisemnych ekspertyz profesora i jego analiz nie czyta się łatwo. (…) Nie jestem w stanie ocenić trafności tej analizy jako dyscypliny naukowej. Jest ona dla mnie nowością i nie posiadam wiedzy na temat żadnego eksperta w Wielkiej Brytanii, poza (…) profesorem C. (…), oraz nie mam wiedzy na temat jakości i wiarygodności tego typu dowodów, ponieważ jest to stosunkowo nowa specjalność.”; Nr sygn. [2013] EWCOP 1106.
14 Por. T. Grant, The idea of progress in forensic authorship analysis, Cambridge University Press 2021 oraz K. Kredens, R. Perkins, T. Grant, Developing a framework for the explanation of interlingual features for native and other language infuence detection, „Language and Law/Linguagem e Direito” Nr 6(2)/2020, pp. 10–23.
15 Np. M. Coulthard, Experts and opinions: in my opinion, „The Routledge Handbook of Forensic Linguistics”, red. M Coulthard, A. Johnson, Routledge 2010.
16 T. Grant, The idea of progress in forensic authorship analysis, Cambridge University Press 2021.
17 L. Fadden, L.M. Solan, Expert witness communication, „Communication in Investigative and Legal Contexts: Integrated Approaches from Forensic Psychology, Linguistics and Law Enforcement”, Wiley 2015.
18 I. Clarke, K. Kredens, „I consider myself to be a service provider”: Discursive identity construction of the forensic linguistic expert, „International Journal of Speech, Language and the Law” Nr 25(1)/2018, pp. 79–107.
19 G. Heydon, Researching Forensic Linguistics: Approaches and Applications, Routledge 2019.
20 R. Giménez, S. Elstein, S. Queralt, The Pandemic and the forensic linquistics caseworker’s wellbeing: effects and recommendations, „International Journal of Speech Language and the Law” Nr 27(2)/2021, pp. 233–254.