OPINIA PRAWNA
sporządzona na zlecenie SSP „Iustitia”
Czy możliwe jest skuteczne wycofanie poparcia udzielonego sędziemu-kandydatowi do Krajowej Rady Sądownictwa?
Łódź, 19.8.2019 r.
Obowiązujący stan prawny
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.2.1997 r. (dalej: Konstytucja, Konstytucja RP), która w art. 187 stanowi, że Krajowa Rada Sądownictwa (dalej: KRS) składa się z: Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, 15 członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, 4 członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz 2 członków wybranych przez Senat spośród senatorów (ust. 1). Krajowa Rada Sądownictwa wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i 2 wiceprzewodniczących. Kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa 4 lata. Ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa.
2. Znowelizowana mocą ustawy z 8.12.2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw1 ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa, która w zakresie wyboru 15 sędziów do KRS stanowi po nowelizacji, że Sejm wybiera spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych 15 członków Rady na wspólną 4-letnią kadencję. Dokonując tego wyboru, Sejm, w miarę możliwości, uwzględnia potrzebę reprezentacji w Radzie sędziów poszczególnych rodzajów i szczebli sądów (art. 9a ust. 1 i 2).
Odnośnie do trybu wyboru, ustawa stanowi, że Marszałek Sejmu, nie wcześniej niż na 120 dni i nie później niż na 90 dni przed upływem kadencji członków KRS wybranych spośród sędziów obwieszcza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” o rozpoczęciu procedury zgłaszania kandydatów na członków Rady.
Trzeba też zaznaczyć, że na mocy art. 6 ustawy nowelizującej z 8.12.2017 r., mandat sędziów-członków KRS wybranych na podstawie przepisów dotychczasowych wygasł po wejściu w życie ustawy, przed upływem 4-letniego konstytucyjnego okresu.
Podmiotami uprawnionymi do zgłoszenia kandydata na członka Rady są:
a) grupa co najmniej 2 tys. obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 18 lat, mają pełną zdolność do czynności prawnych i korzystają z pełni praw publicznych;
b) grupa co najmniej 25 sędziów, z wyłączeniem sędziów w stanie spoczynku.
Jedno zgłoszenie może dotyczyć wyłącznie jednego kandydata na członka Rady. Wymienione podmioty mogą złożyć więcej niż jedno zgłoszenie. Kandydata na członka Rady zgłasza się Marszałkowi Sejmu, w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia (art. 11a ust. 1–4).
Zgłoszenia kandydata dokonuje na piśmie pełnomocnik. Pełnomocnikiem jest osoba wskazana w pisemnym oświadczeniu pierwszych 15 osób z wykazu. Do zgłoszenia kandydata przez grupę sędziów załącza się wykaz sędziów popierających zgłoszenie, zawierający ich imiona, nazwiska, miejsca służbowe, numery ewidencyjne PESEL i własnoręcznie złożone podpisy. Marszałek Sejmu, w terminie 3 dni od dnia otrzymania zgłoszenia kandydata przez grupę sędziów, zwraca się na piśmie do Ministra Sprawiedliwości o potwierdzenie posiadania przez osoby popierające zgłoszenie statusu sędziego. Minister Sprawiedliwości potwierdza posiadanie przez osoby popierające zgłoszenie statusu sędziego w terminie 3 dni od dnia otrzymania pisma Marszałka Sejmu. Jeżeli po przeprowadzeniu tego postępowania okaże się, że liczba prawidłowo złożonych podpisów przez sędziów popierających zgłoszenie jest mniejsza niż wymagana, Marszałek Sejmu odmawia przyjęcia zgłoszenia. Postanowienie w tej sprawie wraz z uzasadnieniem doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi. Postanowienie może być zaskarżone przez pełnomocnika do Sądu Najwyższego w terminie 3 dni od dnia doręczenia. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w terminie 3 dni w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. W wyniku rozpoznania skargi Sąd Najwyższy zaskarżone postanowienie zmienia albo utrzymuje w mocy. Od postanowienia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny. W przypadku nierozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy w terminie 3 dni postępowanie przed Sądem Najwyższym umarza się z mocy prawa, a postanowienie Marszałka Sejmu odmawiające przyjęcia zgłoszenia jest wiążące.
Wzór zgłoszenia kandydata oraz wzory wykazu obywateli i wykazu sędziów popierających zgłoszenie kandydata na członka Rady ustala, w drodze zarządzenia, Marszałek Sejmu. Zarządzenie Marszałka Sejmu podlega obwieszczeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (art. 11b ust. 1, 5–6 i 7–9).
Zgłoszenia kandydatów dokonane zgodnie z art. 11a i 11b ustawy o KRS Marszałek Sejmu niezwłocznie przekazuje posłom i podaje do publicznej wiadomości, z wyłączeniem załączników (art. 11c).